Факультет педагогики, психологии
wer
kg
ru
en
tr

Бообекова А.

КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН БИЛИМ ЖАНА ИЛИМ МИНСТРЛИГИ

ОШ МАМЛЕКЕТТИК УНИВЕРСИТЕТИ

ПЕДАГОГИКА ЖАНА ДЕНЕ ТАРБИЯ ФАКУЛЬТЕТИ

“БЕКИТИЛДИ” “МАКУЛДАШЫЛДЫ”

БББТМ кафедранын Педагогика жана дене тарбия “____” ______2017-жыл факультетинин методикалык

Отурумунда бекитилген. кеңешинин төрайымы

Каф.башчысы Шайимкулова М.А Ажиматова Э.Ж____________

________________

күндүзгү бөлүмдө окуган студенттер үчүн

«Биохимия жана спорттун биохимиясы» дисциплинасы боюнча

жумушчу программа

Адистик: Дене тарбия

Окуу программасы боюнча сааттардын саны

Дис. аталышы

Сааттардын саны

Отчеттуулук

бардыгы

Аудитор. сабактар

СРСП

СРС

Ауд. сабак.

Лекция

Прак. лабор

3-сем

3сем

«Биохимия жана спорттун биохимиясы»

120

(4 кр)

60 (2кр)

32

28

30

30

РК -2

Экз.

3-сем

120

60

32

28

30

30

РК- 2

Экз.

Жумушчу программа ОШМУнун ОК бекиген окуу программасынын негизинде түзүлдү.

Түзгөн: Бообекова А. А.

ОШ – 2017

1. Ди сциплинанын м аксаты – студенттерге клетканын энергетикалык жана пластикалык материалы катары тирүү организмдеги зат алмашуу процесстерине катышкан заттардын түзүлүшүн окууп үйрөнүү. Келечекте дене тарбия адистерине организмдин тиричилик аракеттеринин негизги химиялык билимдерин жана спорттук машыгуу процесстеринде же дене тарбия спорт менен систематикалык түрдө машыккан учурдагы спортсмендердин организмдеги биохимиялык процесстер жөнүндөгү билимдерди берүү.

2 . Ди сциплинасын өздөштүрүү процессинде калыптандырылуучу компетенциялар жана окутуу натыйжалары.

Дисциплинаны окуп үйрөнүүнүн натыйжасында студент билим берүү программасын өздөштүрүүнүн күтүүлүчү натыйжасына ылайык келген төмөнкү окутуу натыйжаларына жана дисциплинага берилген компетенцияларга жетишет:

Код ОНоп

Компетенция ОП

дисциплинанын формулировкасы

(ОНд)

ОН

темаларда

(РОт)

Он-1 Интерграцияланга нган билимдердин тутумун камтыган курчап турган дүнөнү илимий билимдердин негиздери аркылуу таанып билет.

Ок-1

курчап турган дүйнөжөнүндө илимий билимдердин бирдиктүү системасын ээ, жашоонун баалуулугу,маданияты боюнча багыт алууга жөндөмдүү.

Билим : Организмдин тиричилик аракет-теринин биохимиялык, зат алмашуу процесстеринин негиздерин . Билгичтик : Спортсмендердин спорт менен машыгуусунун биохимиялык өзгөчөлүктөрүн анализдей алат . Көндүмдөр: дене тарбия сабагында организмдин биохимиялык өзгөчөлүгүнө жараша жүктөмдүрдү бере алат.

ОН-5 мектепке чейинки жана жалпы билим дене тарбия жана спорт тармагындагы теориялык жана методикалык билимдерин анализдөө менен эффективдүү колдоно алат

Пк-3 ар кандай континнгентеги окуучулар үчүн окуу документттерин окуу планын өз алдынча иштеп чыгат

Билим : спорттук ишмердүүлүктө оргнизминдин биохимиялык өзгөчөлүктөрдү;

Билгичтик : дене тарбия сабагында организмдин мүмкүнчүлүгүн түшүндүрө алуу; Көндүмдөр : окуучулардан биохимиялык өзгөчөлүктөрүн анализдей алат

-

Ок-6 өзүнүн кесиптик иш ара кеттерин жыйынтыктын баалоого жөндөмдүү

Билим : ар бир курактык мезгилдик организмдин потенциалдык мүмкүнчүлүгүн; Билгичтик : адамдын жүрүм турумун камсыз кылуучу жана ар түрдүү таасирлерге болгон реакцияны мүнөздөөчү жогорку нерв аракеттери аркылуу айырмалай алат .

Кондүмдөр : адамдын канынын басымын өлчөй алат

-

ПК-7 дене тарбия көнүгүүлөрүнүн техникасын аткаруунун эффективдүүлүгүн көзөмөлдөөгөн жана аны жакшыртуунун ыкмаларын

Билим : кишинин организминин түрдүү климаттык шарттарда булчундук жумушка көнүү механизмдеринин орчүүшүно жөндөмдүү. Билгичтик: адамдын организминде жүрүүчү негизги физиологиялык процесстерди түшүндүрө алат . Көндүмдөр: адамдын курактык жыныстык жеке айрымачылыктарын анализдей алат;

-

Он-9

кесипстик билим-н негизинде рекрециялыкжа реаблитациялык иш- аракеттерди уюштуруу менен сергек жашоо образын калып-га жөндөмдү.

Пк-31

Машыгуучулардын физ.жөн.фун. абалын көзөмөл-н маалымат. Негизиндежана контингентти эске алуу мененденени чыёдоо маш.прог. ишке ашырууну билүүгө ж-а маш. Абалын коррекциялоо

үчүн адекватту каржаттарды ж-а метод. Пай. жөндөмдүү

Билим : дене тарбия сабагында окуучулардын дем алуусун кан айлануусун жана энергияны бөлүп чыгарышы жөнүндө. Билгичтик:статистикалык отитторду -даярдоону . Көндүмдөр :

компьютердик тармактан керектүү маалыматтарды издеп таба алышат физиология предметинен.

-

4. “Биохимия жана спорттун биохимиясы” дисциплинасынан

Компетенциялар картасы.

Компетенцялар

Темалар

ОК-2

ОК-5

Пк-29

Ком.саны

1

Организмдин тиричилик аракеттеринин физико-химиялык процесстеринин негиздери жөнүндө түшүнүктөр.

+

1

2

Организмдеги суу -дисперсиялык система катары.

+

1

3

Углеводдордун химиясы.

+

1

4

Липиддердин химиясы.

+

1

5

Белоктордун химиясы.

+

1

6

Нуклеин кислоталарынын химиясы.

+

1

7

Ферменттер-табигый энзимдер.

1

8

Витаминдер.

1

9

Зат алмашуунун жалпы закон ченемдүүлүктөрү.

+

1

10

Углеводдордун алмашуусу.

+

1

11

Липиддердин алмашуусу.

+

1

12

Белоктордун жана нуклеин кислоталарынын.

+

1

13

Булчуңдардын биохимиясы жана булчуңдук жыйрылуу.

+

1

14

Булчуңдардын динамикасы.

1

15

Чарчоо убагындагы организдеги биохимиялык өзгөрүүлөр.

+

1

16

Спорттук иш жөндөмдүлүктөгү биохимиялык биохимиялык факторлор.

+

1

5. Д исциплинанын технологиялык картасы

Модули

Ауд. саат

СРС

Лекции

Прак.

СРС

РК

ИК

Балл

час

балл

час

балл

час

балл

1

32

30

16

5

14

7

30

8

10б

30

II

28

30

16

5

14

7

30

8

10б

30

ИК

40б

40

Всего:

60с

60с

32с

10б

28с

14б

60с

16б

20б

40б

100б

120 ч

6. Д исциплина боюнча балл топтоонун картасы

Семи-нар

Модуль 1 (30б)

Модуль 2 (30 б.)

Итог.

контр. (40б).

ТК1

ТК2

ТК3

ТК1

ТК2

ТК3

2

Лек

Прлабор.лабор.сем

Срс

Л

Пр.лабс

Срс

Лек

П лабр.лабс

срс

РК 1

Л

Пр.лабс

Срс

Лек

Пларл.лаб с

Срс

Л

Пр.лабс

Срс

РК

2

3

3

1,5

2

2,5

1,5

2

2,5

10

2

3

3

1,5

2

2,5

1,5

2

2,5

10

Баллы

8б

6 б

6 б

10б

8 б

6б

6б

10б

40 б

Темы1-5

Темы6-8

Темы9-11

Темы12-15

Тема15

тема16

1-модуль(30б)

Тк-1

Тк-2

Тк-3

лек

прак

срс

лек

Пр.лаб

срс

лек

пр

срс

Рк1

тем

с

б

с

б

с

б

тема

с

б

с

б

с

б

тема

с

б

с

б

с

б

10б

Т-1-2

4

0.8

4

1.5

8

1

Т-6

2

0.5

2

0.5

4

1

Т-9

2

0.5

2

1

4

1

Т-3

2

.04

2

0.5

4

1

Т-7

2

0.5

2

0.5

4

1

Т-10-11

4

0.5

4

1.5

9

1

Т-4-5

4

0.8

4

1

8

1

Т-8

2

0.5

4

0.5

4

1

0.5

10

2

10

3

20

3

6

1.5.

8

1.5

12

3

6

1.5

2.5

13

2

2-модуль(30б)

Тк-1

Тк-2

Тк-3

лек

прак

срс

лек

Пр.лаб

срс

лек

пр

срс

Рк1

ик

тем

с

б

с

б

с

б

тема

с

б

с

б

с

б

тема

с

б

с

б

с

б

Т-12

2

1

4

1

8

1

Т-15

4

0.5

4

1.5

8

1

Т-17

4

1

4

1

5

2

Т-13

2

1

4

1

8

1

Т-16

4

0.5

4

1.5

8

1

Т-145

4

1

4

1

8

1

1

8

3

12

3

24

3

8

1

8

3

16

3

4

1

4

1

5

2

40б

7. Сабактардын тематикалык планы

№

Дисплинанын болумдорунун аталышы

Аудитор.

Сабактар

СРС

Колдон.технология

Баалоо каражат

бардыг

Лекции

Прак.прпрак.

лабор.

3-семестр

1.

Организмдин тиричилик аракет-теринин физико-химиялык процесс-теринин негиздери жөнүндө түшүнүктөр.

6

2

1

4

ЛВЗ, МШ Пр,МГ

КВ,Т

2.

Организмдеги суу -дисперсиялык система катары.

6

2

1

4

ПЛ,ЛБ

КВ,КР

3.

Углеводдордун химиясы .

8

2

2

4

ПЛ,Д,КС,МГ

КВ, эссе

4.

Липиддердин химиясы.

8

2

2

4

ЛПК

МГ,Д

КВ,ПК

5.

Белоктордун химиясы.

8

2

2

4

ПЛ,ЛБ

КВ,Пр. Т

6.

Нуклеин кислоталарынын химиясы.

ДНК, РНК.

8

2

2

4

ПЛ,ЛБ

МГ,МК

КВ,КС,

Р

7.

Ферменттер-табигый энзимдер.

8

2

2

4

ЛВЗ,ЛБ

КВ,Т

8.

Витаминдер.

8

2

2

2

ЛПК, Д

1- модулдун жыйынтыгы

60с

16с

14с

30с

9.

Зат алмашуунун жалпы закон ченемдүүлүктөрү.

8

2

2

4

ЛБ,ЛВЗ

Д,МГ,П

КВ,КР,Т

10.

Углеводдордун алмашуусу.

6

2

5

ЛБ, МШ

МГ,КС,

КВ,К, Р

11.

Липиддердин алмашуусу.

6

2

12.

Белоктордун жана нуклеин кислоталарынын.

8

2

2

8

ПЛ,ЛВЗ,

МГ,Пр

КВ,
МГ,АС,

13.

Булчуңдардын биохимиясы жана булчуңдук жыйрылуу.

8

2

2

8

14.

Булчуңдардын динамикасы.

8

2

2

8

ЛД,ЛБ

Д,МГ

КВ,

15.

Чарчоо убагындагы организдеги биохимиялык өзгөрүүлөр.

8

2

2

8

Д

Т

16.

Спорттук иш жөндөмдүлүктөгү биохимиялык биохимиялык факторлор.

8

2

2

8

Д

Т

2-модулдун жыйынтыгы

60с

16с

14с

30с

8. Дисцилинанын программасы.

«Биохимия жана спорттун биохимиясы»

Тема 1 . Организмдин тиричилик аракеттеринин физико-химиялык процесстеринин негиздери жөнүндө түшүнүктөр.

Биохимия предметинин максаты, милдеттери. Тирүү организмдин тиричилик аракеттеринин физико-химиялык процесстеринин негиздери жөнүндө түшүнүктөр. Организдин органикалык, органикалык эмес курамы. Макро, микро, ультрмикроэлменттер. Биологиялык процесстерге катышкан молекулалардын касиеттери жана организмдин химялык тутуму.

Тема 2. Организмдеги суу -дисперсиялык система катары.

Суунун биохимиялык мүнөздөмөсү. Суунун химиялык, физикалык касиеттери. Организмдеги суу - дисперсиялык эриткич система катары. Суунун физикалык, химиялык касиеттери. Суунун курамы.Суу-организмдеги универсалдык, дисперсиялык чєйрє катары. Дисперсиялык системалардын классификациясы. Диффузия.Осмос. Осматикалык басым.

Тема 3. Углеводдордун химиясы .

Углеводдордун жалпы мүнөздөмөсү, классификациясы.Моносахариддер Дисахариддер. Полисахариддер. Углеводдордун курамы, касиеттери, түзүлүшү, жалпы формуласы.Углеводдордун классификациясы. Моносахариддер, олигосахариддер, полисахариддер. Олигосахариддер менен полисахариддердин айырмачылыктары, курамы. Гомополисахариддер, крахмал, гликоген.

Тема 4 . Липиддердин химиясы.

Липиддерди класска бєлїнєшї. Белгилери боюнча липиддердин бєлүнүшү. Май кислотасынын касиеттери. Кадимки самындын касиеттери. Нейтралдуу майлардын касиеттери.

Тема 5 . Белоктордун химиясы.

Белоктордун жалпы мүнөздөмөсү. Белоктордун химиялык курамы боюнча классификациясы. Жөнөкөй , татаал белоктор. Белоктордун касиеттери. Аминокислоталар-белоктуу молекулалардын структуралык элементтери.

Тема 6 . Нуклеин кислоталарынын химиясы. ДНК, РНК.

Нуклеин кислоталарынын структуралык элементтери . Нуклеин кислоталарынын аткарган кызматы. ДНК, РНКнын түзүлүшү. ДНК, РНКнын биологиялык ролу, биринчилик, экинчилик стуктуралары.

Тема 7. Ферменттер-табигый энзимдер. Ферменттрдин жалпы мүнөздөмөсү, классификациясы. Ферменттер-табигый энзимдер, биологиялык табигый катализаторлор.

Тем 8 . Витаминдер. Витаминдердин классификациясы, белгилери, биохимиялык мүнөздөмөсү. Сууда, майда эрүүчү витаминдер. Гипо, гипервитаминоз.

Тема9 . Зат алмашуунун жалпы закон ченемдүүлүктөрү. Зат жана энергия алмашуунун жалпы закон ченемдүүлүктөрү. Ассиммиляция, диссммиляция процесстери.

Тема 10. Углеводдордун алмашуусу. Углеводдордун зат алмашуусунун жалпы закон ченемдүүлүктөрү.

Тема 11. Липиддердин алмашуусу. Липиддердин зат алмашуусунун жалпы закон ченемдүүлүктөрү.

Тема 12. Белоктордун жана нуклеин кислоталарынын. Белоктордун жана нуклеин кислоталарынын зат алмашуусунун жалпы закон ченемдүүлүктөрү.

Тема 13 . Булчуңдардын биохимиясы жана булчуңдук жыйрылуу.

Булчуңдардын биохимиясы, булчуң клеткасынын химиялык тутуму, сруктуралык бирдиги. Скелеттик булчуңдун биохимиялык мааниси. Булчуң иштериндеги висцералдык системалардагы өзгөрүүлөр.

Тема 14. Булчуңдардын динамикасы. Организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жөнүндө түшүнүк. Дене тарбия жүктөмдөрүнө организмдин кыска жана узак мөөнөттө ы ң гайланышуусу. Ы ң гайлануудагы организмдин функцияларынын динамикасы жана анын стадиялары. Стабилдүү ишке жөндөмдүүлүк жана туруксуз ишке жөндөмдүүлүк.

Тема15. Чарчоо убагындагы организдеги биохимиялык өзгөрүүлөр. Чарчоо убагындагы организдеги биохимиялык өзгөрүүлөр . Чарчоонун субьективдик жана обьективдүү себептери .Чарчоонун аныктамасы жана өнүгүүсүнүн физиологиялык механизмдери.

Тема 16 . Спорттук иш жөндөмдүлүктөгү биохимиялык факторлор. Спорттук иш жөндөмдүлүктөгү биохимиялык факторлор. Спортсмендердин физикалык ишке жөндөмдүүлүктөрүнүн кыйыр жана түз көрсөткүчтөрү Физикалык ишке жөндөмдүүлүктү тестирлөөнүн принциптери жана методдору Физикалык ишке жөндөмдүүлүктүн резервдери.

.

9. Дисциплинанын темалары ( бөлүмдөрү) боюнча максаттар жана окутуунун натыйжалары.

Тема 1. Организмдин тиричилик аракеттеринин физико-химиялык процесстеринин негиздери жөнүндө түшүнүктөр.

Берилген компетен-циялар

Ок-1 к урчап турган дүйнөжөнүндө илимий билимдердин бирдиктүү системасын ээ, жашоонун баалуулугу,маданияты боюнча багыт алууга жөндөмдү

РОд

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт; Организмдин тиричилик аракеттеринин негиздери жөнүндө түшүнүктөрдун маанисин ;

т өмөндөгү билгичтиктерге ээ болот: биохимиялык процесстердин негиздерин калыптанышы жөнүндөгү билимин профессионалдуу ишмердүүлүк жолунда колдонуу;

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот: организминин физикалык абалын адекваттык жана заманбап медико-биохимиялык методдорду колдонуу менен анализдөө ыкмаларына ;

Теманын максаты

Организмдин тиричилик аракеттеринин негиздерин калыптанышы жөнүндөгү билимин профессионалдуу ишмердүүлүк жолунда колдонууга үйрөтүү.

Лекц.

2

биохимиялык процесстердин негиздерин калыптанышы жөнүндөгүбилгичтиктерге ээ болот ;

Прак.

2

организмдин тиричилик аракеттеринин негиздери жөнүндөгү билимин профессионалдуу ишмердүүлүк жолунда колдонуу;

СРС

4

организминин физикалык абалын адекваттык жана заманбап медико-биохимиялык методдорду колдонуу менен анализдөө ыкмаларына ;

Тема 2 . Организмдеги суу -дисперсиялык система катары.

Берилген компетен.

Ок-6 өзүнүн кесиптик иш ара кеттерин жыйынтыктын баалоого жөндөмдүү.

РОд

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт : организмдеги суунун дисперсиялык система катары билет;

Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот : суунун химиялык касиеттерин тендеме түрүндө жаза алышат;

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот суунун биохимиялык белгилерин ажырата алат;

Теманын максаты

Суу биохимиялык процесстерде эриткич система катары жөнүндө түшүнүктөрүн калыптандыруу.

Лек.

2

сууннун эриткич система катары кызматын билет;

Прак

2

касиеттерин тендеме түрүндө жаза алышат ;

СРС

4

суунун биохимиялык белгилерин ажырата алат;

Тема 3 . Углеводдордун химиясы.

Берилген

компет.

Ок 1-курчап турган дүйнө жөнүндө илимий билимдердин бирдиктүү системасын ээ, жашоонун баалуулугу,маданияты боюнча багыт алууга жөндөмдү.

РОд

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт: Углеводдордун биохимиялык негизги касиеттерин, маанисин;

Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот:

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот: Углеводдордун биологиялык, практикалык маанисинин критерийлерине;

Теманын максаты

Углеводдордун химиясынын негиздери жөнүндө түшүнүктөрүн калыптандыруу.

Лек.

2

Углеводдордун биохимиялык негизги касиеттерин, маанисин билет;

Прак.

2

Углеводдорду башка биоорганикалык кошулмаларданажырата алат;

СРС

4

Углеводдордун биологиялык, практикалык маанисинин критерийлерине;

Тема 4. Липиддердин химиясы.

Берилген

компет.

Пк-31 Машыгуучулардын физ.жөн.фун. абалын көзөмөл-н маалымат. Негизиндежана контингентти эске алуу мененденени чыёдоо маш.прог. ишке ашырууну билүүгө ж-а маш. Абалынкоррекциялоо үчүн адекватту каржаттарды ж-а метод. пай. жөндөмдүү.

РОд

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт:

Липиддердин биохимиялык негизги касиеттерин, маанисин;

Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот : Липиддердин башка биоорганикалык кошулмаларданажырата алат;

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот тери : Углеводдордун биологиялык, практикалык маанисинин критерийлерине;

Теманын максаты

Липиддердин химиясынын негиздери жөнүндө түшүнүктөрүн калыптандыруу.

Лекц.

2

Липиддердин биохимиялык негизги касиеттерин, маанисин билет;

Прак.

2

Липиддердин башка биоорганикалык кошулмаларданажырата алат;

СРС

4

Липиддердин биологиялык, практикалык маанисинин критерийлерине;

Тема 5 . Белоктордун химиясы.

Берилген

компет.

Ок-6 өзүнүн кесиптик иш ара кеттерин жыйынтыктын баалоого жөндөмдүү.

РОд

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт : Белоктордун биохимиялык негизги касиеттерин, маанисин;

Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот: Белоктордун башка биоорганикалык кошулмаларданажырата алат;

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот: Белоктордун биологиялык, практикалык маанисинин критерийлерине;

Теманын максаты

Белоктордун химиясынын негиздери жөнүндө түшүнүктөрүн калыптандыруу.

Лекц.

2

Белоктордун биохимиялык негизги касиеттерин, маанисин билет;

Прак.

2

Белоктордун башка биоорганикалык кошулмаларданажырата алат;

СРС

4

Белоктордун биологиялык, практикалык маанисинин критерийлерине;

Тема 6. Нуклеин кислоталарынын химиясы. ДНК, РНК.

Берилген

компет.

Пк-31 Машыгуучулардын физ.жөн.фун. абалын көзөмөл-н маалымат. Негизиндежана контингентти эске алуу мененденени чыёдоо маш.прог. ишке ашырууну билүүгө ж-а маш. Абалын коррекциялоо үчүн адекватту каржаттарды ж-а метод. пай. жөндөмдүү.

РОд

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт: Нуклеин кислоталарынын биохимиялык негизги касиеттерин, маанисин;

Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот: Нуклеин кислоталарынын башка биоорганикалык кошулмалардан ажырата алат;

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот: Нуклеин кислоталарынын биологиялык, практикалык маанисинин критерийлерине;

Теманын максаты

Нуклеин кислоталарынын химиясынын негиздери жөнүндө түшүнүктөрдү калыптандыруу.

Лекц.

2

ДНК, РНКанын биохимиялык негизги касиеттерин, маанисин билет;

Прак.

2

ДНК, РНКанын башка биоорганикалык кошулмаларданажырата алат;

СРС

4

ДНК, РНКанын биологиялык, практикалык маанисинин критерийлерине;

Тема 7 . Ферменттер-табигый энзимдер.

Берилген компет.

ПК- 7 дене тарбия көнүгүүлөрүнүн техникасын аткаруунун эффективдүүлүгүн көзөмөлдөөгөн жана аны жакшыртуунун ыкмаларын.

РОд

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт: Ферменттердин изилдөө

методдорун биохимиялык негизги касиеттерин, маанисин;

1. Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот : Ферменттердин башка биоорганикалык кошулмалардан ажырата алат;

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот: Ферменттердин биологиялык, практикалык маанисинин критерийлерине;

Теманын максаты

Ферменттердин химиясынын негиздери жөнүндө түшүнүктөрдү калыптандыруу.

Лекц.

2

Ферменттердин аткарган кызматын, негизги касиеттерин, маанисин билет;

Прак.

2

Ферменттерди башка биоорганикалык кошулмаларданажырата алат;

СРС

4

Ферменттердин биологиялык, практикалык маанисин;

Тема 8. Витаминдер биохимиясы.

ДНК, РНКанын башка биоорганикалык кошулмаларданажырата алат;

Берилген компетенция

лар

ПК-7 дене тарбия көнүгүүлөрүнүн техникасын аткаруунун эффективдүүлүгүн көзөмөлдөөгөн жана аны жакшыртуунун ыкмаларын

РОд

Т өмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт: Витаминдер биологиялык, биохимиялык маанисин түшүнөт;

Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот: Витамин-дердин белгилерин, классификациясын билет;

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот: Сууда, майда эрүүчүүү витаминдерди ажырата алат ;

Теманын максаты

Витаминдердин биохимиясынын негиздери жөнүндө түшүнүктөрдү калыптандыруу.

Лекц.

2

Витамидердин аткарган кызматын, негизги касиеттерин маанисин;

Прак.

2

Витаминдердин башка биоорганикалык кошулмаларданажырата алат;

СРС

4

Витаминдердин биологиялык, практикалык маанисин билишет ;

Тема9. Зат алмашуунун жалпы закон ченемдүүлүктөрү.

Берилген компетенция

лар

Пк-31 Машыгуучулардын физ.жөн.фун. абалын көзөмөл-н маалымат. Негизиндежана контингентти эске алуу мененденени чыёдоо маш.прог. ишке ашырууну билүүгө

ж-а маш. Абалын коррекциялоо үчүн адекваттуу каржаттарды ж-а метод. пай. жөндөмдүү

РОд

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт:

Зат жана энергия алмашуунун жалпы закон ченемдүүлүктөрүн түшүнөт;

Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот : Зат жана энергия алмашуу процесстерин билет;

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот:

Ассиммиляция, диссммиляция процесстерин ажырата алат;

Теманын максаты

Зат жана энергия алмашуу процесстеринин өзгөчөлүгү жөнүндө түшүнүктөрүн калыптандыруу

Лек.

2

Зат жана энергия алмашуунун өзгөчөлүгү жөнүндө түшүнүшөт ;

Прак.

2

Зат жана энергия алмашуу процесстеринин

жалпы мүнөздөмөсүн билет;

СРС

4

Ассиммиляция, диссммиляция процесстерин ажырата алат;

Тема 10 . Углеводдордун алмашуусу.

Берилген компетенция

лар

Ок-6 өзүнүн кесиптик иш ара кеттерин жыйынтыктын баалоого жөндөмдүү

РОд

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт: Углеводдордун алмашуусун, организмдин өрчүшүн билет;

Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот : Углеводдордун татаалдары жөнөкөй заттарга чейин ажыраашын түшүнөт;

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот : Углеводдордун зат алмашуу процессинин бөлүктөрүн аныктай алат;

Теманын максаты

Углеводдордун өзгөчөлүгү жөнүндө түшүнүктөрүн калыптандыруу

Лекц.

2

Углеводдордун алмашуу процессинин

билет.

Прак.

2

Татаал заттар жөнөкөй заттарга чейин ажырашын түшүнөт.

СРС

4

Татаал заттар жөнөкөй заттарга чейин ажырашын аныктай алат.

Тема 11. Липиддердин алмашуусу.

Берилген компетенция

лар

Пк-3 Машыгуучулардын физ.жөн.фун. абалын көзөмөл-н маалымат. Негизиндежана контингентти эске алуу мененденени чыёдоо маш.прог. ишке ашырууну билүүгө ж-а маш. Абалынкоррекциялоо үчүн адекватту каржаттарды ж-а метод. Пай. жөндөмдүү

РОд

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт: Липиддердин алмашуусун, организмдин өрчүшүн билет.

Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот : Липиддердин татаалдары жонокой заттарга чейин ажыраашын түшүнөт.

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот: Липиддердин зат алмашуу процессинин бөлүктөрүн аныктай алат.

Теманын максаты

Липиддердин өзгөчөлүгү жөнүндө түшүнүктөрүн калыптандыруу.

Лекц.

2

Липиддердин алмашуу процессинин

билет.

Прак.

2

Татаал заттар жөнөкөй заттарга чейин ажырашын түшүнөт.

СРС

4

Татаал заттар жөнөкөй заттарга чейин ажырашын аныктай алат.

Тема 12 . Белоктордун жана нуклеин кислоталарынын.

Берилген

компетен.

Ок-6 өзүнүн кесиптик иш ара кеттерин жыйынтыктын баалоого жөндөмдүү

РОд

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт : Белоктордун жана нуклеин кислоталарынын зат алмашуусунун жалпы закон ченемдүүлүктөрүн билет;

Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот: Белоктордун жана нуклеин кислоталарынын татаалдары жөнөкөй заттарга чейин ажыраашын түшүнөт.

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот: Белоктордун жана нуклеин кислоталарынын зат алмашуу процесстеринин бөлүктөрүн аныктай алат.

Теманын максаты

Белоктордун жана нуклеин кислоталарынын зат алмашуу өзгөчөлүгү жөнүндө түшүнүктөрүн калыптандыруу.

Лекц

2

Белоктордун , нуклеин кислоталарынын зат алмашуу процессинин билет.

Пр.

2

Белоктордун, нуклеин кислоталарынын татаал-

дары жөнөкөй заттарга чейин ажырашын түшүнөт.

СРС

4

Татаал заттар жөнөкөй заттарга чейин ажырашы аныктай алат.

Тема 13 . Булчуңдардын биохимиясы жана булчуңдук жыйрылуу.

Берилген ком.

Пк- 31 Машыгуучулардын физ.жөн.фун. абалын көзөмөл-н маалымат.

Негизиндежана контингентти эске алуу мененденени чыёдоо маш.прог. ишке ашырууну билүүгө ж-а маш. Абалынкоррекциялоо үчүн адекватту каржаттарды ж-а метод. Пай. жөндөмдүү

РОд

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт: Булчуңдардын курамын, биохимиясын, аткарган кызматын, классифиациясын билет;

Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот: Булчуңдардын курамын, биохимиясын ,булчуңдук жыйрылууну түшүнөт.

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот : Булчуңдардын түрлөрүн айырмалай алат.

Теманын максаты

Булчуңдардын биохимиясы жана булчуңдук жыйрылуунун өзгөчөлүгү жөнүндө түшүнүктөрүн калыптандыруу.

Лекц

2

Булчуңдардын биохимиясы жана булчуңдук жыйрылуунун өзгөчөлүгүн билет.

Пр.

2

Булчуңдардын курамын, биохимиясын ,булчуңдук жыйрылууну түшүнөт.

СРС

4

Булчуңдардын түрлөрүн айырмалай алат.

Тема 14 . Булчуңдардын динамикасы.

Берилген компет.

ПК-7 дене тарбия көнүгүүлөрүнүн техникасын аткаруунун эффективдүүлүгүн көзөмөлдөөгөн жана аны жакшыртуунун ыкмалары

РОд

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт: Организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жөнүндөгу түшүнүкту түшүнөт.

Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот: Дене тарбия жүктөмдөрүнө организмдин кыска жана узак мөөнөттө ы ң гайланышуусун билет.

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот: Ы ң гайлануудагы организмдин функцияларынын динамикасы жана анын стадияларын айырмалай алат.

Теманын максаты

Булчуңдардын биохимиясы жана динамикасынын өзгөчөлүгү жөнүндө түшүнүктөрүн калыптандыруу.

Лекц.

2

Организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жөнүндөгу түшүнүкту билет;

Прак.

2

Дене тарбия жүктөмдөрүнө организмдин кыска жана узак мөөнөттө ынгайланышуусун түшүнөт;

СРС

4

Ы ң гайлануудагы организмдин функцияларынын динамикасы жана анын стадияларын айырмалай алат.

Тема15. Чарчоо убагындагы организмдеги биохимиялык өзгөрүүлөр.

Берилген ком.

Пк-3 ар кандай континнентеги окуучулар үчүн окуу документттерин окуу планын өз алдынча иштеп чыгат

Род

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт: Чарчоонун анык-тамасы жана өнүгүүсүнүн биохимиялык механизмдерин, организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жөнүндө түшүнөт.

Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот: Чарчоонун факторлору, чарчоонун субьективдик жана обьективдүү себептерин билет.

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот: Чарчоонун биринчилик, экинчилик жана үчүнчүлүк белгилерин ажырата алат.

Теманын максаты

Чарчоо убагындагы организмдеги биохимиялык өзгөрүүлөр

жөнүндө түшүнүктөрдү калыптандыруу

Лекц.

2

Организмдин анаэробдук, аэробдук алмашуу

жөнүндө түшүнөт.

Прак.

2

Чарчоонун субьективдик жана обьективдүү

себептерин, факторлорун ажырата алат.

СРС

4

Чарчоонун аныктамасы жана өнүгүүсүнүн физиологиялык механизмдери анализдей алат.

Тема 16 . Спорттук иш жөндөмдүлүктөгү биохимиялык факторлор.

Берилген ком.

Пк-3 ар кандай континнентеги окуучулар үчүн окуу документттерин окуу планын өз алдынча иштеп чыгат.

РОд

Төмөндөгүлөрдү билет жана түшүнөт: Спортсмендердин физикалык ишке жөндөмдүүлүктөрүнүн кыйыр жана түз көрсөткүчтөрүн түшүнөт.

Төмөндөгү билгичтиктерге ээ болот: Физикалык ишке жөндөмдүүлүктү тестирлөөнүн принциптери жана методдору билет.

Төмөндөгү көндүмдөргө ээ болот: Физикалык ишке жөндөмдүүлүктүн резервдери. Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулуктарды анализдей алат.

Теманын максаты

Спорттук иш жөндөмдүлүктөгү биохимиялык факторлорлордун мүнөздөмөсү жөнүндө түшүнүктөрдү калыптандыруу.

Лекц.

2

Физикалык ишке жөндөмдүүлүктүн резервдери. Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулукту билет.

Прак.

2

Физикалык ишке жөндөмдүүлүктү тестирлөөнүн принциптери жана методдорун айырмалай алат.

СРС

4

Спортсмендердин физикалык ишке жөндөмдүүлүк-төрүнүн кыйыр жана түз көрсөткүчтөрүнанализдей алат.

XIII. Лекция.

Шифр жана модулдардын аталышы

№

Талкуулоого коюлуучу суроолор

Саат.

саны

Жума б / ча бөлүнүшү

Адабият-тар

Эскертүү

1-модуль Биохимия жана спорттун биохимиясы курсун актуалдаш

тыруу.

1.

Киришүү. Организмдин тиричилик аракеттеринин физико-химиялык процесстеринин негиздери жөнүндө түшүнүктөр.

2

1

[1], [10]

2.

Организмдин суу -дисперсиялык системасы

2

1

[6], [10],

3.

Углеводдордун химиясы

2

1

[6]

4.

Липиддердин химиясы

2

1

5.

Белоктордун химиясы

2

1

6.

Нуклеин кислота ларынын химиясы

2

1

7.

Ферменттер

2

1

8.

Витаминдер.

2

1

2-модуль Биохимия жана спорттун биохимиясы билим берүүнүн жаңы технологиясы.

1

Зат алмашуунун жалпы закон ченемдүүлүктөрү

2

1

[9]

2

Углеводдордун алмашуусу

2

1

[14], [15]

3

Липиддердин алмашуусу

2

1

[14], [15]

4

Белоктордун жана нуклеин кислоталарынын алмашуусу

2

1

[5], [13]

5

Булчуңдардын биохимиясы жана булчуңдук жыйрылуу

2

1

6

Булчуңдардын динамикасы

2

1

7

Чарчоо убагындагы организдеги биохимиялык өзгөрүүлөр.

2

1

8

Спорттук иш жөндөмдүлүктөгү биохимиялык факторлор.

1, 2 –модулдардын жыйынтыгы

32

XIV. Практикалык сабактар:

Шифр жана модулдардын аталышы

№

Талкуулоого коюлуучу суроолор

Саат саны

Жума б / ча бөлүн-ү

Адабият-тар

Контролдоо формасы

Эскертүү

пр.

1.

Адамдын организм. Химиялык курамы, органикалык, минералдык заттар (макро, микроэлементтер)Төмөнкү малекулярдуу, жогорку малекулярдуу кошулмалар

2

1

[6], [11]

Реферат жазып келүү

2.

Углеводдордун, липиддердин жалпы мүнөздөмөсү

2

1

[1]

3

Углеводдордун, липиддердин химиялык курамы

2

1

4.

Углеводдордун классификациясы

2

1

[6]

5.

Белоктордун жалпы мүнөздөмөсү.

2

1

[13]

6

Аминокислоталар - белоктуу малекулалардын структуралык бирдиктери. Белоктордун касиеттери, классификациясы

2

1

[13]

7.

Ферменттердин жалпы мүнөздөмөсү..

2

1

[9]

8

Витаминдер жөнүндөгү жалпы түшүнүк

2

9.

Углеводдордун алмашуусу

2

1

[7]

10.

Липиддердин алмашуусу

2

1

[7]

11.

Белоктордун алмашуусу

2

1

[8]

12

Нуклеин кислоталарынын алмашуусу

2

13

Булчуңдардын биохимиясы жана булчуңдук жыйрылуу

2

1

[8]

1

[10]

14

Чарчоо убагындагы организмдеги биохимиялык өзгөрүүлөр

2

1

[12]

Баары:

28

XV. Студенттердин өз алдынча иштөө жадыбалы.

№

Сабактардын темасы

СӨИ тапшырма

Текшерүү формасы

Мкс.

балл

1

Биоорганикалык кошулмалардын негизги класстары.

№1 тапшырма

реферат

2

2

Белоктоктордун химиясы.

№2 тапшырма

реферат

2

3

Углеводдордун химиясы.

№ 3 тапшырма

Реферат жазуу

2

4

Липиддердин химиясы.

№ 4 тапшырма

Реферат

2

5

Нуклеин кислоталарынын химиясы.

№ 5 тапшырма

реферат

2

6

Витаминдердин биохимиясы.

№6 тапшырма

реферат

2

7

Зат жана энергия алмашуунун жалпы закон ченемдүүлүкторү.

№7 тапшырма

реферат

2

8

Белоктордун жана нуклеин кислоталарынын алмашуусу.

№8 тапшырма

реферат

2

9

Углеводдордун жана липиддердин алмашуусу.

№9 тапшырма

реферат

2

10

Ферменттрдин жалпы мүнөздөмөсү.

№10 тапшырма

реферат

2

11

Булчуңдардын био-химиясы жана булчуңдук жыйрылуу.

№11 тапшырма

реферат

2

12

Булчуңдардын дина-микасы.

№12 тапшырма

реферат

2

13

Чарчоо убагындагы орга-низмдеги биохимиялык өзгөрүүлөр.

№13 тапшырма

реферат

2

14

Спорттук иш жөндөм-дүлүктөгү биохимиялык факторлор.

№14 тапшырма

реферат

2

15

Гормондун биохимиясы.

№15 тапшырма

реферат

2

16

Организдеги суу-диспер-сиялык система.

№16 тапшырма

реферат

2

17

Биоэнергетика.

№17 тапшырма

реферат

2

18

Чыдамкайлыктын негизги факторлору.

№18 тапшырма

реферат

2

Адабияттар:

1.Алтер М.Д. Наука о гибкости. Пер с анг.: Г.Гончаренко: Под ред. А.Радзиевского. – киев: Олимпийская литература, 2001.

2.Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия: Учебник. - 3-е изд., перераб. и доп. - М.: Медицина, 2004. - (Учеб.лит.для студентов мед.вузов).

3.Биохимия: Учебник для институтов физ. культуры / Под ред. Н.Н.Яковлева. Изд. 2-е испр. и доп. - М.: Физкультура и спорт, 1974.

4.Биохимия: Учебник для ин-тов физ. культуры / Под ред. В.В.Меньшикова, Н.И.Волкова. - М.: Физкультура и спорт, 1986.

5.Биохимия мышечной деятельности / Н.И.Волков, Э.Н.Несен, А.А. Осипенко, С.Н.Корсун: Учебник для студ. физ. воспитания и спорта. – Киев, Олимпийская литература, 2000.

6.Биохимия: Учебник / E.С.Северин, Т.Л.Алейникова, Л.В.Авдеева и др.: Под род Е.С.Северина. - 4-е изд., исправ. Реком. УМО по мед. и фармац. образ, вуз. М.: ГЭОТАР - Медиа - Медиа, 2005.

7.Виру А.А. Гормональные механизмы адаптации и тренировки. – Л.: Наука, 1981.

8. Глинка Н.Л. Общая химия: учебное пособие для вуз. – 23-е изд., испр. / Под ред. В.А.Рабиновича. – Л.: Химия, 1983.

9. Иегатесан М.Допинг и контроль за ним. / Спортивная медицина. Справочник для врача и тренера. – М.: Терра-Спорт, 1999.

10.Козинец Г.И. Интерпретация анализов крови и мочи и их клиническое значение. – М.: “триада” – Х”, 2000.

11.Кульберг Я.А. Молекулярная иммунология. Учебное пособие. – М.: высшая школа, 1985.

10.1. Лекциялар

Теманын.атал.

№лек

Окуулучу суроолордун аталышы

Саат

.саны

балл

Адаб.

Пай.тех.

жума

1

2

3

4

5

6

7

8

1модуль

Тема 1.

1.ЖЫЛУУЛУКТУ ЖӨНГӨ САЛУУ

ок1

Лекциянын п ланы:

1 . Жылуулук айланууну жөнгө салуунун мааниси.

2.жылуулукту жөнгө салуу жөнүндө түшүнүк

.тек.сур:

1..Адамдын денесинин температурасы дененин болкторун кандай болот?.

2.Дененин туруктуу температурасын сактоонун жолдорун ата?

2

0,4

2,3,1

Д,МШ

1-жума

Тема 2. Тери анын кызматы

ок-6

Лекциянын п ланы:

1.тери бездери

2. май бездери

Тек.сур.

1 .теринин карышын баяндап бер?

2. эмоциядан тердеген жана спор менен маш. тердегендин айрымасын айтып бер?

2

0,4

4,2

Д,МШ

2-жума

Тема 3. Дене тарбиянын физиологиялык негиздери

ок-1

Лекция нын п ланы:

1. Дене тарбиялык көнүгүлөрдүн мааниси.

2 .Дене тарбиялык көнүгүлөрдүн физиологиясынын негизи.

Тек. Сур.

1.Дене тарбиялык көнүгүлөрдүн физиологиясынын маанисин баяндап бер?.

2Дене тарбия конгулорунун критерийлерин ата?

2

0,4

1,3

таб

3-жума

Тема 4. Дүүлүктүргүчтөр жана дүүлүккүчтүк

пк-3

. Лекциянын планы:

1.Эмоциянын биологиялык жактан жөнгө салынышын ачып айтып бер?

2..Эмоционалдык стресстинайда болушун санап бер?

Тек.сур.

1.Дистресс деген эмне? Организмдин циклдик көнүгүүлөргө туруктуулугун

к андай түшүнөсүё?

2

0,4

2,3

схема

4-жума

Тема 5. КЫЙМЫЛДАТКЫЧ АППАРАТТЫН ФИЗИОЛОГИЯСЫ

ок-6

Лекция нын планы:

1.Кыймылдын мааниси. 2Кыймылдаткыч аппараттын түзүлүшү.

Тек.сур.

1.Кыймылдын критерийлерин ата?

2Кыймылдаткыч аппараттын болунторун ун айрымасын түшүндүр?

2

0,4

4.5

Таб.

5-жума

Тема 6. БУЛЧУҢ ИШТЕРИНИН ТҮРЛӨРҮ ЖАНА СПОРТТУК КЫЙМЫЛДАРДЫН КЛАССИФИКАЦИЯСЫ

пк-3

Лекциянын планы:

1. Булчуң иштеринин түрлөрү

2.Булчуңдун жыйрылуу режими

Тек.сур.

1.булчуёдарды классификацияла? 2.жазылгыч жана бүктүргүч булчуёдардын айрымасын түшүндүр?

2

0,4

Д.,Мш

6-жума

Тема 7 Спорттук машыгуу жөнүндө түшүнүк

31

Лекция п л а ны:

1Дене сапаты

2Машыккандыктын физиологиялык көрсөткүчтөрү Тек.сур.

1.Стандарттык жумуштагы машыккандыктын көрсөткүчтөрү

2.Стандарттык жана стандарттык эмес жумуштардын айрымасы эмнеде?

2

0.4

4,5

Д

7-жума

Тема8. Кыймыл жасоонун физиологиялык негиздери

пк-31

Лекция планы:

1 .Кыймылды башкаруу жөнүндө түшүнүк

2.эрк менен башкарылган кыймыл

Тек.сур:

1.Эрк менен башкарылган кыймылды түшүдүр?

2.Эрк менен эрксиз башкарылган кыймылдарды классификацияла?

2

0,4

3,4

Таб.

8-жума

Тема 9. : Мектеп жашындагы балдардын дем алуусунун,кан айлануусунун,зат алмашуунун өзгөчөлүгү

к-31

Лекциянын

пл а ны:

1.Мектеп жашындагы балдардын дем алуусунун өзгөчөлүгү

2. Кандын көлөмү

Тек.сур.:

1Мектеп жашындагы баладардын дем алуусунун айрымасын далилдеп айт?

2

0,4

4,5

таб

8-жума

Тема 10.

Организмдин өрчүшүнө айлана чөйрөнүн жана тукум куучулук таасири.

ок-6

Лекциянын

п л а ны:

1.Организмдин өсүшүнүн, өрчүшүнүн курактык көрсөткүчтөрү.

2жекечилик акселерация, биологиялык паспортук жаш.

Тек. сур.

1..Медактар жана реторданттар айрымасы эмнеде?

2.Тукум куучулуктун белгилерин анализде?

2

0.4

2,3

Мш

9-жума

Тема 11.

Мектеп жашындагы балдардагы

нейроэндокриндик өзгөрүлөрү

пк-31

Лекциянын пл аны :

1.Өспүрүмдөрдөгү нейроэндокринди өзгөрүүлөр.

2.Көздүн рефракциясынын курактык өзгөрүүлөр.

3.Угуу, кыймылдоо,вестибулярдык сезгичтик системалар.

Тек.сур.

1Мектеп жашындагы балдардагы нейроэндокриндик өзгөрүүлөр кайсы жашта башталат?

2..Кыздардагы жана балдардагы эндокриндик өзгөрүүлөрдү анализдеп түшүндүр?

2

0,4

1,2

Д,МШ

9-жума

1-модулдун жый.

11

22

5

8-жума

2модуль

Тема 12. Мектеп жашындагы балдардын организминдеги фунционалдык мүмкүнчүлүктөр

ок-6

Лекциянын пл аны :

1 .Булчуёдун күчү.

2.Булчуёду н өрчүшү

Тек. .сур

1.Булчуёдун күчүн кантип өлчөйт? 2.Булчуёдун тонусун аныкта?

2

0,8

2,3

Таб

10-жума

Тема 13. Орто жана жогорку класстагы мектеп окуучуларынын физиологиялык өзгөчүлүгү жана анын кү ч келтирүүгө ыңгайланышы.

пк-31

Лекцияны п л а н:

1.Нерв Борборлорунун ортосундагы байланыштын курактык өзгөчөлүгү.

2.Өрчүүнүн негизги этаптары.

Тек . сур.

1.балдардын денесинин өсүшүнүн курактык өзгөрүшүнүн айрымасы кандай?.2.Өрчүүнүн негизги этаптарын классификацияла?

2

0,8,

4,5

Д

10-жума

Тема 14 . Организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жана дене тарбия жүктөмдөрүнө ыңгайланышы

пк-7

Лекциянын планы

1. .Дене тарбия жүктөмдөрүнө организмдин кыска жана узак мөөнөттө ыёгайланышуусу.

2..Ыёгайлануудагы организмдин функцияларынын динамикасы жана анын стадиялары

Тек.сур. 1. Организмдин ыёгайланынын белгилери кайсылар? 2.ыёгайлануунун критерийлерин ата?

4

0,8

2,3

Д

11-жума

Тема 15. Физикалык көнүгүүлөрдүн учурдагы классификациясы

пк-3

Лекциянын планы : 1.Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулук. 2.Стабилдүү ишке жөндөмдүүлүк жана туруксуз ишке жөндөмдүүлүк.

Тек. Сур.

1.Анаэробдук алмашуу схемасын чий?.

Алактаттык жана лактаттык резервди салыштыр?

4

0,8

3,4

үсүрөт

12-жума

Тема 16 Стандарттык циклдик жана ациклдик кыймылдардын физиологиялык мүнөздөмөсү

ок-6

Лекциянын планы

1 .Спортсмендердин физикалык ишке жөндөмдүүлүктөрүнүн кыйыр жана түз көрсөткүчтөрү.

2.Физикалык ишке жөндөмдүүлүктү тестирлөөнүн принциптери жана методдору.

Тек.сур.

1.Физикалык ишке жөндөмдүүлүктүн резервдерин баяндап бер?.

2.Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулукка мисал келтир?

4

0,8

2,4

Д

13-жума

Тема 17 Стандарттык эмес кыймылдардын физиологиялык мүнөзү

пк-7

Лекциянын планы:

1.Чарчоонун аныктамасы жана өнүгүүсүнүн физиологиялык механизмдери.

.2 .Чарчоонун факторлору. .Чарчоонун субьективдик жана обьективдүү себептери.

Тек. сур

1. Чарчоонун биринчилик, экингчилик жана үчүнчүлүк белгилери ажырат?.

2. Организмде АТФдин өзгөрүшү далилде?

3..Гипоксемия..Мотордук жана вегетативдик нерв системасынын өзгөрүшүн

4

0,8

5.6

Т

14-жума

Жыйынтыгы:

2- модуль

20

5

8

Жалпы жыйынтык:

42

10

15

10.2 Практикалык жана лабораториялык сабактар

Теманын.атал.

№ лек

Окуулучу суроолордун аталышы

Саат

саны

бал

Адаб.

Тек.фор.

мет.

Тап.

мөөнөт

1

2

3

4

5

6

7

8

1-модуль

Тема 1. Жылуулукту жөнгө салуу

1

План:

1. Адамдын денесинин температурасы дененин болкторун кандай болот?.

2.Дененин туруктуу температурасын сактоонун жолдорун ата?

2

0,6

2,3,1

Д,МШ

1-жума

Тема 2. Тери анын кызматы

2

План:

1 .Теринин карышын баяндап бер?

2 .Эмоциядан тердеген жана спор менен маш.тердегендин айрымасын айтып бер?

2

0,6

4,2

Д,МШ

2-жума

Тема 3. Дене тарбиянын физиологиялык негиздери

3

План:

1.Дене тарбиялык көнүгүлөрдүн физиологиясынын маанисин баяндап бер?

2 .Дене тарбия конгулорунун критерийлерин ата?

2

0,6

1,3

таб

3-жума

Тема 4. Дүүлүктүргүчтөр жана дүүлүккүчтүк

4

План:

1 . Эмоциянын биологиялык жактан жөнгө салынышын ачып айтып бер?.

2.Эмоционалдык стресстинайда болушун санап бер?

Тек.сур.

1. Дистресс деген эмне?

Организмдин циклдик көнүгүүлөргө туруктуулугун

к андай түшүнөсүё?

2

0,6

2,3

схема

4-жума

Тема 5. Кыймылдаткыч аппараттын физиологиясы

5

План:

1.Кыймылдын критерийлерин ата?. 2Кыймылдаткыч аппараттын болунторун ун айрымасын түшүндүр?

2

0,6

4.5

Таб.

5-жума

Тема 6. Булчуң иштеринин түрлөрү жана спорттук кыймылдардын классификациясы

6

План:

1.булчуёдарды классификацияла? 2.жазылгыч жана бүктүргүч булчуёдардын айрымасын түшүндүр?

2

0,6

Д.,Мш

6-жума

Тема 7 Спорттук машыгуу жөнүндө түшүнүк

План:

1.Стандарттык жумуштагы машыккандыктын көрсөткүчтөрү

2.Стандарттык жана стандарттык эмес жумуштардын айрымасы эмнеде?

2

0.6

4,5

Д

7-жума

Тема8. Кыймыл жасоонун физиологиялык негиздери

План:

1.Эрк менен башкарылган кыймылды түшүдүр?

2.Эрк менен эрксиз башкарылган кыймылдарды классификацияла?

2

0,6

3,4

Таб.

8-жума

Тема 9. : Мектеп жашындагы балдардын дем алуусунун,кан айлануусунун,зат алмашуунун өзгөчөлүгү

План:

1.Мектеп жашындагы балдардын дем алуусунун өзгөчөлүгүн айт.

2.Мектеп жашындагы баладардын дем алуусуну найрымасын далилдеп айт?.

2

0,6

4,5

таб

8-жума

Тема 10.

Организмдин өрчүшүнө айлана чөйрөнүн жана тукум куучулук таасири.

План:

1..Медактар жана реторданттар айрымасы эмнеде?.2.Тукум куучулуктун белгилерин анализде?

2

0.6

2,3

ш

9-жума

Тема 11.

Мектеп жашындагы балдардагы

нейроэндокриндик өзгөрүлөрү

.

План:

1.Мектеп жашындагы балдардагы нейроэндокриндик өзгөрүүлөр кайсы жашта башталат?

2.Кыздардагы жана балдардагы эндокриндик өзгөрүүлөрдү анализдеп түшүндүр?

4

0.6

1,2

Д,МШ

9-жума

24

7

1-модулдун жый.

11

24

7

8-жума

2модуль

Тема 12. Мектеп жашындагы балдардын организминдегифунционалдык мүмкүнчүлүктөр

План:

1.Булчуёдун күчүн кантип өлчөйт? 2.Булчуёдун тонусун аныкта?

4

1.1,8

2,3

Таб

10-жума

Тема 13. Орто жана жогорку класстагы мектеп окуучулар-н физ-лык өзгөчүлүгү жана анын кү ч келтирүүгө ыңгайланышы

План:

1. балдардын денесинин өсүшүнүн курактык өзгөрүшүнүн айрымасы кандай

2.Өрчүүнүн негизги этаптарын классификацияла?

4

1.1,

4,5

Д

10-жума

Тема 14. Организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жана дене тарбия жүктөмдөрүнө ыңгайланышы

План:

1. Организмдин ыёгайланынын белгилери кайсылар?

2. ыёгайлануунун критерийлерин ата?

4

1.1

2,3

Д

11-жума

Тема 15. Физикалык көнүгүү-дүн учурдагы классиф-сы

План:

1. Анаэробдук алмашуу схемасын чий?

Алактаттык жана лактаттык резервди салыштыр.

4

1.1

3,4

үсүрөт

12-жума

Тема 16 . Стандарттык циклдик жана ациклдик кыймыл-дын физ-лык мүнөздөмөсү

План:

1.Физикалык ишке жөндөмдүүлүктүн резервдерин баяндап бер?

2 . Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулукка мисал келтир?

4

1.1

2,4

Д

13-жума

Тема 17 Стандарттык эмес кыймылдардын физ-лык мүнөзү

План:

1. Чарчоонун биринчилик, экингчилик жана үчүнчүлүк белгилери ажырат?

2. Организмде АТФдин өзгөрүшү далилде?

3..Гипоксемия..Мотордук жана вегетативдик нерв системасынын өзгөрүшүн.

4

1.1

5.6

Т

14-жума

Жыйынтыгы2-модуль

2-модуль

24

7

8

24

7

15

10.3 Студенттердин ө з алдынча ишт өө жадыбалы .

№

Сабактардын темасы

С Ө И тапшырма

Текшер үү формасы

Макс.

балл

1.

Биоорганикалык

кошулмалардын негизги класстары.

№1 тапшырма

реферат

2

2.

Белоктоктордун химиясы.

№2 тапшырма

реферат

2

3.

Углеводдордун химиясы.

№ 3 тапшырма

реферат жазуу

2

4.

Липиддердин химиясы.

№ 4 тапшырма

реферат

2

5.

Нуклеин кислоталарынын химиясы.

№ 5 тапшырма

реферат

2

6.

Витаминдердин биохимиясы.

№6 тапшырма

реферат

2

7.

Зат жана энергия алмашуунун жалпы закон ченемдүүлүкторү.

№7 тапшырма

реферат

2

8.

Белоктордун жана нуклеин кислоталарынын алмашуусу.

№8 тапшырма

реферат

2

9.

Углеводдордун жана липиддердин алмашуусу.

№9 тапшырма

реферат

2

10.

Ферменттрдин жалпы мүнөздөмөсү.

№10 тапшырма

реферат

2

11.

Булчуңдардын биохимиясы жана булчуңдук жыйрылуу.

№11 тапшырма

реферат

2

12.

Булчуңдардын динамикасы.

№12 тапшырма

реферат

2

13.

Чарчоо убагындагы организмдеги биохимиялык өзгөрүүлөр.

№13 тапшырма

реферат

2

14.

Спорттукиш жөндөмдүлүктөгү биохимиялык факторлор.

№14 тапшырма

реферат

2

15.

Гормондун биохимиясы.

№15 тапшырма

реферат

2

16.

Организдеги суу-дис-персиялык система.

№16 тапшырма

реферат

2

17

Биоэнергетика.

№17 тапшырма

реферат

2

18

Чыдамкайлыктын негизги факторлору.

№18 тапшырма

реферат

2

11. Билим берүү технологиялары.

Интерактивдүү окутуунун методдоруна билимдерди алууну жана кайра иштетүүнү активдештирүүгө өбөлгө болуучу методдор кирет. Мында төмөнкүдөй методдорду жана каражаттарды мисалга алууга болот: көрсөтмөлүү лекция (КЛ), проблемалуу лекция (ПЛ), мини-лекция (МЛ), мээ чабуулу (МЧдискуссия (Д), ролдук оюндар (РО), чакан тайпаларда иштөө.

12.Дисциплинанын окуу- методикалык жактан камсыздалышы:

Негизги адабияттар:

1. “Биохимия” Учебник для институтов физ. культуры. Пол ред. Н.Н. Яковлева изд. 2-е. М. Физкультура и спорт.

2. Березов Т.Т., Корвкин Б. Ф. “Биологическая химия” Учебник – 3-е изд. М. 2004год

3. ” Биохимия” Учебник для инстит. Физической культуры. Под ред. В.В.Меньшикова, Н.И. Волкова М. Физкультура и спорт, 1996год

4. “Биохимия” Учебник под ред.Е.С.Северина М. 2006год

5. “Биохимия мышечной деятельности” Н.И.Волкова, Э.Н. Несен

Учебник для студ. Физ. воспитания и спорта.---Киев, Олимпийская литература, 2000г.

6. Николаев А.Я. Биологическая химия: Учебник / Для студ. мед. вузов и врачей всех спец. - 3-е изд., перераб. и доп. - М.: Медицинское информационное агентство, 2004.

Кошумча адабияттар :

1 . Виру А.А. Гормональные механизмы адаптации и тренировки. – Л.: Наука, 1981.

2. Иегатесан М.Допинг и контроль за ним. / Спортивная медицина. Справочник для врача и тренера. – М.: Терра-Спорт, 1999.

3. Лифшиц В.М., Сидельникова В.И. Биохимические анализы в клинике. – Справочник. – М.: “Триада - Х”, 2002.

4. Мак-Комас А.Дж. Скелетные мышцы (строение и функции). / Под ред. А.Родзиевского. – Киев: Олимпийская литература, 2001.

5. Мелвин У. Эргогенные средства в системе спортивной подготовки. – Киев: Олимпийская литература, 1997.

6. Метаболизм в процессе физической деятельности. / Под ред. М.Харгривса. – Киев: Олимпийская литература, 1988.

7. Николаев А.Я. Биологическая химия: Учебник / Для студ. мед. вузов и врачей всех спец. - 3-е изд., перераб. и доп. - М.: Медицинское информационное агентство, 2004. –

8. Норма в медицинской практике: Справочное пособие. / Ред. Составитель А.В.Литвинов. – М.: МЕДпресс-информ, 2003.

9. Перспективы биохимических исследований. / Под ред. Дж.Туза, С.Прентиса: пер. с анг.: В.Г.Горбулева, Б.В.Черняка: под ред. А.С.Антонова.- М.: Мир, 1987.

13. Упайларды коюу саясаты

(Упайларды топтоо картасына - студент лекцияга, семинардык, лабораториялык сабактарга, СӨАИге, аралык жана жыйынтык текшерүүгө картада көрсөтүлгөн упайларды эмне үчүн ала турганына түшүндүрмө берүү.)

Упайларды топтоонун картасына карап, студент сабактардын бардык түрлөрү боюнча упайларды топтой алат. Лекцияда жана семинардык сабактарда (эмне үчүн упай аларын көрсөтүү керек) лекциядагы материалды,кошумча суроолорго жооп бергендиги __1-5______ үчүн, лабораториялык сабактарда _схема,таблица чийип түшүндүргөндүгү__1-7_____ үчүн; СӨАИ үчүн _тапшырмаларын так аткарса__.8________; аралык текшерүү үчүн – максимум 10 упай Курстун негизги проблемаларын жана аларды чечүүнүн жолдорун түшүнүшү.курстун материалын толук билгендиги үчүн_ максимум 40 упай.

Баалар боюнча маалымат (упайлардын таблицасы)

Рейтинг (упайлар)

Баанын тамгалык түрү

Баанын сандык эквиваленти

Салттуу системадагы баа

87 – 100

А

4,0

эң жакшы

80 – 86

В

3,33

жакшы

74 – 79

С

3,0

68 -73

Д

2,33

канааттандырарлык

61 – 67

Е

2,0

31-60

FX

0

канааттандырарлык эмес

14. Баалоо каражаттарынын фонду (текшерүүнүн бардык түрлөрү боюнча суроолор, тапшырмалар, тестер, рефераттын, текшерүү иштеринин ж.б. темалары).

Тапшырмалар, суроолор, тесттер(модулдарга бөлүнгөн)

Модуль1 модулда берилүүчүтапшырмалар

Тема1. Жылуулукту жөнгө салуу.

1.жылуулукту ж өнгө салуунун мааниси н ачып көрсөт.

2. балдардагы жылуулукту жөнгө салуунун жолдору системалаштыр.

3.Кыймылды башкаруунун жалпы схемасы чий.

4..Скелет булчуңунун түзүлүшү, касиети жана кызматын ачып көрсөт? .

Тема 2. Тери жана анын кызматы.

1.Кыймылды башкаруунун жалпы схемасы чий.

2.Скелет булчуңунун түзүлүшү, касиети жана кызматын ачып көрсөт .

3 Энергетикалык критерия,.Биомеханикалык критерия,дене сапатынын критериясы айрымасын түшүндүр.

4. кыймылдын бирдиги,кыймылдын бирдигинин синхрондуулугун баяндап бер.

Тема 3 . Дене тарбиянын физиологиялык негиздери

1.Кыймылды башкаруунун жалпы схемасын чий.

2.Скелет булчуңунун түзүлүшү, касиети жана кызматын айтып бер.

3.Кыймылдын маанисин түшүндүр. 4.кыймыл аракеттин методдорун,.

негизги изилдөөчү методдорду салыштыр.

Тема 4. Дүүлүктүргүчтөр жана дүүлүккүчтүк

1 .Эмоциянын биологиялык жактан жөнгө салынышын ачып айтып бер.

2..Эмоционалдык стресстинайда болушун санап бер.

3.. Дистресс деген эмне. Организмдин циклдик көнүгүүлөргө туруктуулугун

Далилде.

Тема 5. . КЫЙМЫЛДАТКЫЧ АППАРАТТЫН ФИЗИОЛОГИЯСЫ

.1.Кыймылдаткыч аппараттын түзүлүшүнүн схемасын чий.

2.Кыймылдын критерийлерин ата.

3 .Кыймылдаткыч аппараттын бөлүктөрүнүн айрымасын тап.

Тема 6. Б УЛЧуҢ ИШтЕРИНИН ТҮРЛӨРҮ булчундун чарчашы ,булчундун саны,булчундун иштөө механизми

1.булчуёдарды классификацияла?

2.жазылгыч жана бүктүргүч булчуёдардын айрымасын түшүндүр?

Тема 7 Спорттук машыгуу жөнүндө түшүнүк

1Дене сапатынын критерийлерин аныкта.

2Машыккандыктын физиологиялык көрсөткүчтөрүачып көрсөт.

3.Стандарттык жана стандарттык эмес жумуштардын айрымасы эмнеде?

Тем8 : Кыймыл жасоонун физиологиялык негиздери

1.Эрк менен башкарылган кыймылды түшүдүр?

2.Эрк менен эрксиз башкарылган кыймылдарды классификацияла?

Тема 9. : Мектеп жашындагы балдардын дем алуусунун,кан айлануусунун,зат алмашуунун

өзгөчөлүгү

1.Кандын көлөмүн түшүндүр.

2.Мектеп жашындагы баладардын дем алуусунунуу найрымасын далилдеп айт.

Тема 10. Организмдин рчүшүнө айлана чөйрөнүн жана тукум куучулук таасири

1.Жүрөк кан тамыр системасынын өзгөрүшүнүн механизин түшүндүр.

2.Кыймылдаткыч аппараттын өзгөрүшүн системалаштыр.

Тема11 Мектеп жашындагы балдардагы

нейроэндокриндик өзгөрүлөрү

1

1.Суу-туздун баласынын калыбына келиши баяндап бер.

2Ишке жөндөмдүүлүктүн фазаларын ажырат.

3.Туруктуу жана мезгилдүү калыбына келтирүүчү иш – чараларды иштеп чык.

4.Суу-туздун баласынын калыбына келишин ачып көрсөт.

Тема12

Мектеп жашындагы балдардын организминдеги фунционалдык мүмкүнчүлүктөр

1.Ар түрдүү курактагы спортсмендин билдирүүнү иштеп чыгышынын физиологиялык өзгөчөлүктөрүн түшүндүр.

2.Тактикалык ой жүгүртүүнүн схемасын түз.

Тема 13 Мектеп окуучуларынын физиологиялык өзгөчүлүгү жана анын кү ч келтирүүгө ыңгайланышы. Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулуктун айрымасын көрсүт.

1.Ар түрдүү кубаттуулуктагы ишке жөндөмдүүлүктүн функционалдык резервдерин баянда.

2.Булчуё иштериндеги висцералдык системалардагы өзгөрүүлөрдү ачып көрсөт .

Тема14 Организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жана дене тарбия үнө ыңгайланышы

1.Организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жөнүндө түшүнүктү анализде

2.Дене тарбия жүктөмдөрүнө организмдин кыска жана узак мөөнөттө ыёгайланышуусун ажырат.

3.Ыёгайлануудагы организмдин функцияларынын динамикасы жана анын стадиялары салыштыр.

Тема15. Физикалык көнүгүүлөрдүн учурдагы классификациясы

1. Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулуктун айрымасын баянда.Стабилдүү ишке жөндөмдүүлүк жана туруксуз ишке жөндөмдүүлүктү айрыман тап .

2. Анаэробдук алмашуу.Алактаттык жана лактаттык резервдердижалпыла.

Тема 16 Стандарттык циклдик жана ациклдик кыймылдардын физиологиялык мүнөздөмөсү

.

1.Спортсмендердин физикалык ишке жөндөмдүүлүктөрүнүн кыйыр жана түз көрсөткүчтөрүн системалаштыр.

2.Физикалык ишке жөндөмдүүлүктү тестирлөөнүн принциптери жана методдорун карап чык.

3.Физикалык ишке жөндөмдүүлүктүн резервдерин системалаштыр. Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулуктун планын иштеп чык.

Тема 17 Стандарттык эмес кыймылдардын физиологиялык мүнөзү

1.Чарчоонун аныктамасынын жана өнүгүүсүнүн физиологиялык механизмдеринен далилде.

2.Чарчоонун факторлору. .Чарчоонун субьективдик жана обьективдүү себептерин классификацияла.

модулдун суроолору

1. Жылуулукту жөнгө салуу. Пойкилотермия, гомойтермия жана жылуулукту жөнгө салуу жөнүндө түшүнүк. Жылуулук айланууну жөнгө салуунун мааниси. Адамдын денесинин температурасы. Дененин туруктуу температурасын сактоонун жолдору. Жылуулукту кыймылдап жүрүп жөнгө салуу. Жылуулукту химиялык жөнгө салуу. Жылуулук алмашууну жөнгө салуу. Булчуёдук жумуштарда жылуулуктун жөнгө салынышы.

2. Кыймылдаткыч аппараттын физиологиясы. Кыймылдын мааниси. Кыймылдаткыч аппараттын түзүлүшү. Кыймылдаткыч бирдик жөнүндө түшүнүк. Мотонейрон. Ылдам жана жай кыймылдаткыч бирдик.

3. Скелет булчуёунун түзүлүшү, касиети жана кызматы. Булчуё талчасы. Кызыл жана ак булчуёдар. Нерв талчасы. Скелет булчуёунун нервдешүүсү.

4.Дүүлүгүүнүн нервден булчуёга өтүшү. Ацетилхолиндин булчуёга таасири. Булчуёдун негизги кызматы. Скелет, жүрөк жана жылма булчуёдарынын касиеттери постсинаптикалык мембраналардын түзүлүшү.

5 . Булчуёдун жыйрылуу режимдери жана механизмдери. Булчуё талчаларынын жыйрылышы. Булчуёдун дүүлүгүү ылдамдыгы. Тетанустук жыйрылуу. Булчуёдун кыскарышы. Булчуёдун чыёалышы. Булчуёдун жыйрылышынын түрлөрү. Булчуёдун күчү. Булчуёдун механикалык жумушу. Булчуёдун чарчашы.

6 . Булчуёдун тонусу. Дененин абалдарынын рефлекстери. Скелет булчуёдарынын тонусу. Статикалык жана статокинетикалык рефлекс. Проприорецепторлор, вестибулярдык, көрүү жана тери анализаторлор.

7 Булчуё иштериндеги гормондордун ролу. Адреналин жана норадреналин-катехолашендер. Гипофиз гормонун туз-суу алмашууну жөнгө салышы. Булчуёдук жумуштардагы калкан, уйку жана жыныс бездеринин иш аракеттери.

.2- модулдун сурооолору

1.Жеке спорттун физиологиясы. Энергетикалык критерия. Биомеханикалык критерия. Дене сапатынын критериясы. Дене тарбия көнүгүүлөрүнүн классификациясы. Стереотиптик кыймылдар.

2.Дененин сапаттык өсүшүнүн закон ченемдүүлүгү жана физиологиялык механизми. Булчуёдун күчү. Нерв импульстарынын согушунун жогорулашы. Кыймылдын бирдиги. Кыймылдын бирдигинин синхрондуулугу. Булчуё булаларынын биохимиялык морфологиялык функционалдык өзгөчөлүгү. Булчуё булалардын составы. Нерв импульстарынын тездиги. Психофизиологиялык механизми. Күчтүн өсүшүнө андрогендик таасири. Максималдык булчуё күчү.

3.Кыймыл аракеттин калыптанышынын закон ченемдүүлүгү жана физиологиялык механизми. Кыймыл аракеттин методдору. Негизги изилдөөчү методдор. Тензометрия, динамометрия, гониометрия, циклография. Электрофизиологиялык метод: электроэнцефалография, электромиография, Н-рентгенография. Гиперолизация. Концентрация. Автоматизация. Кайталануу байланыш. Кошумча информация. Тактикалык ой жүгүртүүнүн навыктары.

4.Машыккандыктын физиологиялык негиздери. Адаптация процесси. Жалпы педагогикалык принциптер. Машыгуунун спецификалык принциптер. Суперкомплексация кубулушу.

5.Спортсмендердин даярдыгы функционалдык текшерүү. Оперативдик текшерүү. Баскычтуу текшерүү. Медициналык жактан тереёирээк текшерүү. Стандарттык жүктөмдөрү. Чектелген жүктөмдөрү. БНС иш аракети. Аэробдук мүмкүнчүлүгү. Кыйыр көрсөткүчтөр. Анаэробдук көрсөткүчтөр. Кандын көлөмү. Энергиянын чыгымдалышы.

6.Сырткы чөйрөнүн өзгөчө шарттарында спортсмендердин ишке жөндөмдүүлүгү. Гипертермия. Дегидратация. Гипобария. Гипоксия.

7 . Мектептердеги дене тарбия сабагынын физиологиялык өзгөчөлүгү. Жүрөктүн жыйрылышы, кандын басымынын деёгээли, кычкылтекти талап кылуусу. Организмдин биоэнергетикалык жоготуусу. Дене-тарбия көнүгүүлөрүнүн интенсивдүүлүгү. Дене тарбия көнүгүүлөрдүн узактыгы. Дене тарбия көнүгүүлөрүнүн ортосундагы интервал. Дене тарбия көнүгүүлөрүнүн кайталанышынын саны.

8.Дене тарбия сабагы окуучулардын функционалдык өсүшүнө, ден соолугуна, ишмердүүлүгүнө таасир этиши.Машыгуунун эффекти. Кумулятивдик эффекти. Дене тарбия көнүгүүлөрүнүн узактыгы. Гипогинезия – зат алмашуунун бурулушу. Кыймыл аракеттик жетиштүүлүгү. Калктын ден соолугун сактоо жана калыбына келтирүү.

9.Улгайган адамдардын организмдеги физиологиялык өзгөчөлүктөрү жана жүктөмдөргө ыёгайланышы.Улгайлуунун колоиндно-химиялык теориясы. Аутоинтоксикация. Соматикалык клеткалардын теориясы. Жашоонун максималдык узактыгы. Инволюция процесси. Организмдин ички чөйрөсүнүн туруктуулугу - голиостазис.

10.Кыймыл аракет аппаратынын, вегетативдик жана сенсордук системалардын курактык өзгөчөлүгү. Атеросклероздун пайда болушу. Остеохондроз жана радикулит. Кандын морфологиялык составы. Зат алмашуунун жаш өзгөчөлүгүнө жараша өзгөрүшү. Көздүн аккомодациясынын курактык динамикасы. Баш мээнин электрдик активдүүлүгү.

11..Ар түрдүү курактагы спортсмендин билдирүүнү иштеп чыгышынын физиологиялык өзгөчөлүктөрү.Тактикалык ой жүгүртүү. 9-12 жашка чейин мээнин кыртышынын нейрондорунун байланышы. 10-13 жашка чейинки сенситивдик мезгил. Афференттик синтез. Жооп кайтаруу иш аракетинин программасы. Верболдык компонент.

12.Кабыл алуу процессинин физиологиялык негиздери. Угуу сенсордук системасы. Идеалдык булчуё балансы. Информацияны кабыл алуу, иштеп чыгуу, сактоо. Сенсордук системалардын биринчилик, экинчилик, үчүнчүлүк чоё жарым шардын кыртышы менен байланышы. Кыртыштын алдыёкы бөлүгүнүн – кыймыл аракетти башкарышы. Экстрополяция – күтүлбөгөн шарттагы тактикалык комбинация.

13.Ар түрдүү курактагы спортсмендердин функционалдык асимметриясы. Мотордук асимметрия. Сенсордук асимметрия. Психикалык асимметрия. Функционалдык асимметрия. Психосенсордук процесс. Оор атлетикадагы спортсмендердин кыймыл аракет аппаратынын асимметриясы.14.Спортсмендердин жекече типологиялык өзгөчөлүктөрүнүн физиологиялык негиздери жана онтогенезде өрчүшү.. Адамдар жана жаныбарлар үчүн жалпы 4 негизги тип (Ж.Н.И.А.) 4 темперамент (460-312 г.б.э.ч.). Күчтүү тип теё салмактуу эмес (холерик, сангвиник, флегматик, меланхолик). Балдарда сүйлөө речинин өрчүү мезгили 2-3 жаштан баштап. 7-10 жаш балдардын нерв системасынын өзгөчөлүгү. 5-7 жаштагы балдардын нерв системасынын өзгөчөлүгү.15.Организмдин өрчүшүнө айлана чөйрөнүн жана тукум куучулуктун таасири. Тукум куучулуктун таасирдик деёгээлин аныктоо. Эгиздик метод.16. Жекече жана группалык маанидеги акселерация. Кишинин организминин орфофункционалдык өзгөрүшүнө тукум куучулуктун таасири. Жыныстык өрчүүнүн упайын аныктоо.17.Балдарда сүйлөө речинин өрчүү мезгили 2-3 жаштан баштап. 7-10 жаш балдардын нерв системасынын өзгөчөлүгү. 5-7 жаштагы балдардын нерв системасынын өзгөчөлүгү.

.

КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН БИЛИМ ЖАНА ИЛИМ МИНСТРЛИГИ

ОШ МАМЛЕКЕТТИК УНИВЕРСИТЕТИ

ПЕДАГОГИКА ЖАНА ДЕНЕ ТАРБИЯ ФАКУЛЬТЕТИ

“Бекитемин” “Макулдашылды”

Кафедранын “____” ______20__ Пед. жана дене тарбия фак.

Отурумунда бекитилген. метод. кеңеши

Каф. башчысы_______________ ____________

күндүзгү бөлүмдө окуган студенттер үчүн

«Кишинин жана булчун иш аракетинин физиологиясы» дисциплинасы боюнча Студенттерди окутуунун программасы

Адистик: Дене тарбия

Окуу программасы боюнча сааттардын саны

Дис. аталышы

Сааттардын саны

Отчеттуулук

бардыгы

Аудитор.. сабактар

СРСП

СРС

Ауд. сабак.

Лекция

Прак. лабор

5-сем

5сем

«Кишинин жана булчун иш аракетинин физиологиясы»

180

(6 кр)

90 (3кр)

42

48

45

45

РК -2

Экз.

5-сем

180

90

42

48

45

45

РК- 2

Экз.

Жумушчу программа ОШМУнун ОК бекиген окуу программасынын негизинде түзүлдү.

Түзгөн: А блабекова Ж. К.

О Ш - 2017

1. Дисциплинанын максаттары . Максаты – курстун негизги максаты болуп студенттерге адам организминин физиологиялык өзгөчөлүктөрүн ,жекече өрчүүсүн, ички чөйрө менен сырткы чөйрөнүн байланышын ичине камтыйт, ошондой эле студенттерге органдардын аткарган кызматын,организдин дене тарбия жүктөмдөрнө ыңгайланышы жөнүндү түшүнүктөрдү калыптандыруу

2 Дисциплинаны өздөштүрүүдө студент төмөнкү окутуу натыйжаларына жетишет:

түрдүү кубаттуулукта иштеген организмдин абалынын физиологиялык мүнөздөмөсүн :адаптация жонүндөгү билимдердин негиздерин. спорттук ишмердүүлүктө адамдын оргнизминдеги физиологиялык өзгөчөлүктөрдү. ар бир курактык мезгилдик организмдин потенциалдык мүмкүнчүлүгүн; : кишинин организминин түрдүү климаттык шарттарда булчундук жумушка көнүгүү механизмдеринин өрчүүшүнө жөндөмдүүлүгүн билет жана түшүнөт;

Жаш балдар өспүрүмдөр жана чон адамдардын спорт менен машыгуусунун физиологиялык оззгөчөлүктөрүн анализдей алат: дене тарбия сабагында организмдин мүмкүнчүлүгүн түшүндүрө алуу; адамдын организминде жүрүүчү негизги физиологиялык процесстерди түшүндүрө алат . Көндүмдөр: адамдын курактык жыныстык жеке айрымачылыктарын анализдей

жасай алат;
Жаш өзгөчөлүккө карата энергиянын сарпталышы кандай абалда болоорун билишет

Киши жумшаган энергиянын көптүгү эмнеге барабар экендигин аныктай алат.

дене тарбия сабагында организмден физиологиялык өзгөчөлүгүнө жараша жүктөмдүрдү бере алат.

дене тарбия сабагында организмден физиологиялык өзгөчөлүгүнө жараша жүктөмдүрдү бере алат. компьютердик тармактан керектүү маалыматтарды издеп таба алууга ээ болот.

3.Пререквизит– анатомия курсунда студенттердин алган билимдерине негизделээри калетсиз. Мектеп программасындагы анатомия предметинин мааниси, маёызы, материалдары эсепке алынат. Студент аталган курстун маселелерин заманбап теориялардын къз карашында анализдей жана чечмелей алуусу керек.

4постреквизит– профессионалдык-базалык практика, ,биохимия ,,гигиенапреметтерин окутууда, студенттердин өз алдынча иштерин, курстук жана дипломдук иштерди жазуу аркылуу аткарылат.

5 . Д исциплинанын технологиялык картасы

Модули

Ауди-тор

СРС

Лекции

Прак. Лабор.

СРС

РК

ИК

Балл

час

балл

час

балл

час

балл

I

46

45

22

5

24

7

45

8

10б

30

II

44

45

20

5

24

7

45

8

10б

30

ИК

40б

40

Всего:

90с

90с

42с

10б

48с

14б

90с

16б

20б

40б

100б

180 ч

6 . дисциплина боюнча балл топтоонун картасы

Семи-нар

Модуль 1 (30б)

Модуль 2 (30 б.)

Итог.

контр. (40б).

ТК1

ТК2

ТК3

ТК1

ТК2

ТК3

2

лек

Прлабор.лабор.сем

срс

л

Пр.лабс

срс

л

П лабр.лабс

срс

РК 1

л

Пр.лабс

срс

л

пларл.лаб с

срс

л

Пр.лабс

срс

РК

2

3

3

1,5

2

2,5

1,5

2

2,5

10

2

3

3

1,5

2

2,5

1,5

2

2,5

10

Баллы

8б

6 б

6 б

10б

8 б

6б

6б

10б

40 б

Темы1-5

Темы6-8

Темы9-11

Темы12-15

16-19

20-21

1-модуль(30б)

Тк-1

Тк-2

Тк-3

лек

прак

срс

лек

Пр.лаб

срс

лек

пр

срс

Рк1

тем

с

б

с

б

с

б

тема

с

б

с

б

с

б

тема

с

б

с

б

с

б

10б

Т-1-2

4

0.8

4

1.5

8

1

Т-6

2

0.5

2

0.5

4

1

Т-9

2

0.5

2

1

4

1

Т-3

2

.04

2

0.5

4

1

Т-7

2

0.5

2

0.5

4

1

Т-10-11

4

0.5

4

1.5

9

1

Т-4-5

4

0.8

4

1

8

1

Т-8

2

0.5

4

0.5

4

1

0.5

10

2

10

3

20

3

6

1.5.

8

1.5

12

3

6

1.5

2.5

13

2

2-модуль(30б)

Тк-1

Тк-2

Тк-3

лек

прак

срс

лек

Пр.лаб

срс

лек

пр

срс

Рк1

ик

тем

с

б

с

б

с

б

тема

с

б

с

б

с

б

тема

с

б

с

б

с

б

Т-12

2

1

4

1

8

1

Т-15

4

0.5

4

1.5

8

1

Т-17

4

1

4

1

5

2

Т-13

2

1

4

1

8

1

Т-16

4

0.5

4

1.5

8

1

Т-145

4

1

4

1

8

1

1

8

3

12

3

24

3

8

1

8

3

16

3

4

1

4

1

5

2

40б

7. Дисплинанын кыскача мазмуну

Организмдин ыёгайлануусундагы функциялардын динамикасы. .Дене тарбия жүктөмдөрүнө организмдин кыска жана узак мөөнөттө ыёгайланышуусу.. Организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жөнүндө түшүнүк.: Тери жана анын түзүлүшү

.Дененин чымырканышы.Эмоционалдык чымыркануу. Эмоциянын бөлүктөрү. Старт алдындагы абал . Дене тарбиянын физиологиялык негиздери .Организмдин функциясынын өзгөрүшү.БНСнын өзгөрүшү..Жүрөк кан тамыр системасынын өзгөрүшү..Кыймылдаткыч аппараттын өзгөрүшү..Дем алуу органынын өзгөрүшү.Кандын составынын өзгөрүшү.

Дүүлүктүргүчтөр жана дүүлүккүчтүк .Эмоциянын биологиялык жактан жөнгө салынышы.

Эмоционалдык стресс. Дистресс. Организмдин циклдик көнүгүүлөргө туруктуулугу.

Органдардын бири бирине баш ийип иштеши. Спортсмендердин физикалык ишке жөндөмдүүлүктөрүнүн кыйыр жана түз көрсөткүчтөрү.

Физикалык ишке жөндөмдүүлүктү тестирлөөн үн принциптери жана методдору.

. Спорттук машыгуу жөнүндө түшүнүк. Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулук.Стабилдүү ишке жөндөмдүүлүк жана туруксуз ишке жөндөмдүүлүк.

. Анаэробдук алмашуу.Алактаттык жана лактаттык резерв.

. Кыймыл жасоонун физиологиялык негиздери Старт алдындагы лихорадка жана мээнин дүүлүгүсү.Фальстрат.Кордиореспиратор.Мектеп жашындагы балдардын дем алуусунун,кан айлануусунун,зат алмашуунун өзгөчөлүгүНерв системасынын типтери..Сангвиниктердин нерв системасынын өзгөрүшү.Флегматиктердин нерв системасынын өзгөрүшү.

Организмдин өрчүшүнө айлана чөйрөнүн жана тукум куучулук таасири.

Жүрөк кан тамыр системасынын өзгөрүшү.Кыймылдаткыч аппараттын өзгөрүшү.

.Дем алуу органынын өзгөрүшү.Кандын составынын өзгөрүшү.Мектеп жашындагы балдардагы

нейроэндокриндик өзгөрүлөрү.Суу-туздун баласынын калыбына келиши. Ишке жөндөмдүүлүктүн фазалары.

Туруктуу жана мезгилдүү калыбына келтирүүчү иш – чаралар.

Суу-туздун баласынын калыбына келиши.Ишке жөндөмдүүлүктүн фазалары.Туруктуу жана мезгилдүү калыбына келтирүүчү иш – чаралар.

Мектеп жашындагы балдардын организминдеги фунционалдык мүмкүнчүлүктөр

Ар түрдүү курактагы спортсмендин билдирүүнү иштеп чыгышынын физиологиялык өзгөчөлүктөрү.Тактикалык ой жүгүртүү. 9-12 жашка чейин мээнин кыртышынын нейрондорунун байланышы. 10-13 жашка чейинки сенситивдик мезгил. Афференттик синтез.

Мектеп окуучуларынын физиологиялык өзгөчүлүгү жана анын кү ч келтирүүгө ыңгайланышы. Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулук.

Ар түрдүү кубаттуулуктагы ишке жөндөмдүүлүктүн функционалдык резервдери.

.Булчуё иштериндеги висцералдык системалардагы өзгөрүүлөр.

Организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жана дене тарбия үнө ыңгайланышы

Организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жөнүндө түшүнүк. .Дене тарбия жүктөмдөрүнө организмдин кыска жана узак мөөнөттө ыёгайланышуусу.

Ыёгайлануудагы организмдин функцияларынын динамикасы жана анын стадиялары

Физикалык көнүгүүлөрдүн учурдагы классификациясы Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулук.Стабилдүү ишке жөндөмдүүлүк жана туруксуз ишке жөндөмдүүлүк.

Спортсмендердин физикалык ишке жөндөмдүүлүктөрүнүн кыйыр жана түз көрсөткүчтөрү.

Физикалык ишке жөндөмдүүлүктү тестирлөөнүн принциптери жана методдору.

Физикалык ишке жөндөмдүүлүктүн резервдери. Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулук. Стандарттык эмес кыймылдардын физиологиялык мүнөзү

Чарчоонун аныктамасы жана өнүгүүсүнүн физиологиялык механизмдери.

Чарчоонун факторлору. .Чарчоонун субьективдик жана обьективдүү себептери.

. Чарчоонун биринчилик, экингчилик жана үчүнчүлүк белгилери. Организмде АТФдин өзгөрүшү.Гипоксемия..Мотордук жана вегетативдик нерв системасынын өзгөрүшү.

:

8.1Лекциялар

Теманын.атал.

№лек

Окуулучу суроолордун аталышы

Саат

.саны

балл

Адаб.

Пай.тех.

жума

1

2

3

4

5

6

7

8

1модуль

Тема 1.

1.ЖЫЛУУЛУКТУ ЖӨНГӨ САЛУУ

1

Лекциянын п ланы:

1. 1. Жылуулук айланууну жөнгө салуунун мааниси.

2.жылуулукту жөнгө салуу жөнүндө түшүнүк

.тек.сур:

1..Адамдын денесинин температурасы дененин болкторун кандай болот?.

2.Дененин туруктуу температурасын сактоонун жолдорун ата?

2

0,4

2,3,1

Д,МШ

1-жума

Тема 2. Тери анын кызматы

2

Лекциянын п л а ны:

1.тери бездери

2. май бездери

Тек.сур.

1 .теринин карышын баяндап бер?

2 .эмоциядан тердеген жана спор менен маш.тердегендин айрымасын айтып бер?

2

0,4

4,2

Д,МШ

2-жума

Тема 3. Дене тарбиянын физиологиялык негиздери

3

Лекция нын п ланы:

1. Дене тарбиялык көнүгүлөрдүн мааниси.

2 .Дене тарбиялык көнүгүлөрдүн физиологиясынын негизи.

Тек. Сур.

1.Дене тарбиялык көнүгүлөрдүн физиологиясынын маанисин баяндап бер?. 2Дене тарбия конгулорунун критерийлерин ата?

2

0,4

1,3

таб

3-жума

Тема 4. Дүүлүктүргүчтөр жана дүүлүккүчтүк

4

. Лекциянын планы:

1 .Эмоциянын биологиялык жактан жөнгө салынышын ачып айтып бер?.

2..Эмоционалдык стресстинайда болушун санап бер?

Тек.сур.

1.. Дистресс деген эмне?.. Организмдин циклдик көнүгүүлөргө туруктуулугун

к андай түшүнөсүё?

2

0,4

2,3

схема

4-жума

Тема 5. КЫЙМЫЛДАТКЫЧ АППАРАТТЫН ФИЗИОЛОГИЯСЫ

5

Лекция нын планы:

1.Кыймылдын мааниси. 2Кыймылдаткыч аппараттын түзүлүшү.

Тек.сур.

1.Кыймылдын критерийлерин ата?. 2Кыймылдаткыч аппараттын болунторун ун айрымасын түшүндүр?

2

0,4

4.5

Таб.

5-жума

Тема 6. БУЛЧУҢ ИШТЕРИНИН ТҮРЛӨРҮ ЖАНА СПОРТТУК КЫЙМЫЛДАРДЫН КЛАССИФИКАЦИЯСЫ

6

Лекциянын планы:

1. Булчуң иштеринин түрлөрү 2.Булчуңдун жыйрылуу режими

Тек.сур.

1.булчуёдарды классификацияла? 2.жазылгыч жана бүктүргүч булчуёдардын айрымасын түшүндүр?

2

0,4

Д.,Мш

6-жума

Тема 7 Спорттук машыгуу жөнүндө түшүнүк

Лекция п л а ны:

1Дене сапаты

2Машыккандыктын физиологиялык көрсөткүчтөрү Тек.сур.

1.Стандарттык жумуштагы машыккандыктын көрсөткүчтөрү

2.Стандарттык жана стандарттык эмес жумуштардын айрымасы эмнеде?

2

0.4

4,5

Д

7-жума

Тема8. Кыймыл жасоонун физиологиялык негиздери

Лекция планы:

1 .Кыймылды башкаруу жөнүндө түшүнүк

2 .эрк менен башкарылган кыймыл

Тек.сур:

1.Эрк менен башкарылган кыймылды түшүдүр?

2.Эрк менен эрксиз башкарылган кыймылдарды классификацияла?

2

0,4

3,4

Таб.

8-жума

Тема 9. : Мектеп жашындагы балдардын дем алуусунун,кан айлануусунун,зат алмашуунун өзгөчөлүгү

Лекциянын пл а ны:

1.Мектеп жашындагы балдардын дем алуусунун өзгөчөлүгү

2. Кандын көлөмү

Тек.сур.:

1Мектеп жашындагы баладардын дем алуусуну найрымасын далилдеп айт?2.

2

0,4

4,5

таб

8-жума

Тема 10.

Организмдин өрчүшүнө айлана чөйрөнүн жана тукум куучулук таасири.

Лекциянын п л а ны:

1.Организмдин өсүшүнүн, өрчүшүнүн курактык көрсөткүчтөрү.

2 жекечилик акселерация, биологиялык паспортук жаш.

Тек. сур.

1..Медактар жана реторданттар айрымасы эмнеде?.2.Тукум куучулуктун белгилерин анализде?

2

0.4

2,3

Мш

9-жума

Тема 11.

Мектеп жашындагы балдардагы

нейроэндокриндик өзгөрүлөрү

Лекциянын пл аны :

П л а н:

1.Өспүрүмдөрдөгү нейроэндокринди өзгөрүүлөр.

2.Көздүн рефракциясынын курактык өзгөрүүлөр.

3.Угуу, кыймылдоо,вестибулярдык сезгичтик системалар.

.

Тек.сур.1Мектеп жашындагы балдардагы нейроэндокриндик өзгөрүүлөр кайсы жашта башталат?

2..Кыздардагы жана балдардагы эндокриндик өзгөрүүлөрдү анализдеп түшүндүр?

2

0,4

1,2

Д,МШ

9-жума

1-модулдунжый.

1

22

5

8-жума

2модуль

Тема 12. Мектеп жашындагы балдардын организминдеги фунционалдык мүмкүнчүлүктөр

Лекциянын пл аны :

1 .Булчуёдун күчү.

2.Булчуёду н өрчүшү

Тек. .сур

1.Булчуёдун күчүн кантип өлчөйт? 2.Булчуёдун тонусун аныкта?

2

0,8

2,3

Таб

10-жума

Тема 13. Орто жана жогорку класстагы мектеп окуучуларынын физиологиялык өзгөчүлүгү жана анын кү ч келтирүүгө ыңгайланышы.

Лекцияны п л а н:

1.Нерв Борборлорунун ортосундагы байланыштын курактык өзгөчөлүгү.

2.Өрчүүнүн негизги этаптары.

Тек . сур.

1. балдардын денесинин өсүшүнүн курактык өзгөрүшүнүн айрымасы кандай?.2.Өрчүүнүн негизги этаптарын классификацияла?

2

0,8,

4,5

Д

10-жума

Тема 14 . Организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жана дене тарбия жүктөмдөрүнө ыңгайланышы

Лекциянын планы 1. .Дене тарбия жүктөмдөрүнө организмдин кыска жана узак мөөнөттө ыёгайланышуусу.

2..Ыёгайлануудагы организмдин функцияларынын динамикасы жана анын стадиялары

Тек.сур. 1. Организмдин ыёгайланынын белгилери кайсылар? 2.ыёгайлануунун критерийлерин ата?

4

0,8

2,3

Д

11-жума

Тема 15. Физикалык көнүгүүлөрдүн учурдагы классификациясы

Лекциянын планы : 1.Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулук. 2.Стабилдүү ишке жөндөмдүүлүк жана туруксуз ишке жөндөмдүүлүк.

Тек. Сур.

.1. Анаэробдук алмашуу схемасын чий?.

Алактаттык жана лактаттык резервди салыштыр?.

4

0,8

3,4

үсүрөт

12-жума

Тема 16 Стандарттык циклдик жана ациклдик кыймылдардын физиологиялык мүнөздөмөсү

Лекциянын планы :

1 .Спортсмендердин физикалык ишке жөндөмдүүлүктөрүнүн кыйыр жана түз көрсөткүчтөрү.

2.Физикалык ишке жөндөмдүүлүктү тестирлөөнүн принциптери жана методдору. Тек.сур.

.1.Физикалык ишке жөндөмдүүлүктүн резервдерин баяндап бер?.

2 . Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулукка мисал келтир?

4

0,8

2,4

Д

13-жума

Тема 17 Стандарттык эмес кыймылдардын физиологиялык мүнөзү

Лекциянын планы:

1.Чарчоонун аныктамасы жана өнүгүүсүнүн физиологиялык механизмдери.

.2 .Чарчоонун факторлору. .Чарчоонун субьективдик жана обьективдүү себептери.

Тек. сур

1. Чарчоонун биринчилик, экингчилик жана үчүнчүлүк белгилери ажырат?.

2. Организмде АТФдин өзгөрүшү далилде?

3..Гипоксемия..Мотордук жана вегетативдик нерв системасынын өзгөрүшүн

4

0,8

5.6

Т

14-жума

20

5

8

42

10

15

Практикалык жана лабораториялык сабактар

Теманын.атал.

№лек

Окуулучу суроолордун аталышы

Саат

.саны

балл

Адаб.

Пай.тех.

жума

1

2

3

4

5

6

7

8

1модуль

Тема 1.

1.ЖЫЛУУЛУКТУ ЖӨНГӨ САЛУУ

1

1 ..Адамдын денесинин температурасы дененин болкторун кандай болот?.

2.Дененин туруктуу температурасын сактоонун жолдорун ата?

2

0,6

2,3,1

Д,МШ

1-жума

Тема 2. Тери анын кызматы

2

1 .теринин карышын баяндап бер?

2 .эмоциядан тердеген жана спор менен маш.тердегендин айрымасын айтып бер?

2

0,6

4,2

Д,МШ

2-жума

Тема 3. Дене тарбиянын физиологиялык негиздери

3

1.Дене тарбиялык көнүгүлөрдүн физиологиясынын маанисин баяндап бер?.

2Дене тарбия конгулорунун критерийлерин ата?

2

0,6

1,3

таб

3-жума

Тема 4. Дүүлүктүргүчтөр жана дүүлүккүчтүк

4

:

1 .Эмоциянын биологиялык жактан жөнгө салынышын ачып айтып бер?.

2..Эмоционалдык стресстинайда болушун санап бер?

Тек.сур.

1.. Дистресс деген эмне?.. Организмдин циклдик көнүгүүлөргө туруктуулугун

к андай түшүнөсүё?

2

0,6

2,3

схема

4-жума

Тема 5. КЫЙМЫЛДАТКЫЧ АППАРАТТЫН ФИЗИОЛОГИЯСЫ

5

Тек.сур.

1.Кыймылдын критерийлерин ата?. 2Кыймылдаткыч аппараттын болунторун ун айрымасын түшүндүр?

2

0,6

4.5

Таб.

5-жума

Тема 6. БУЛЧУҢ ИШТЕРИНИН ТҮРЛӨРҮ ЖАНА СПОРТТУК КЫЙМЫЛДАРДЫН КЛАССИФИКАЦИЯСЫ

6

1.булчуёдарды классификацияла? 2.жазылгыч жана бүктүргүч булчуёдардын айрымасын түшүндүр?

2

0,6

Д.,Мш

6-жума

Тема 7 Спорттук машыгуу жөнүндө түшүнүк

1.Стандарттык жумуштагы машыккандыктын көрсөткүчтөрү

2.Стандарттык жана стандарттык эмес жумуштардын айрымасы эмнеде?

2

0.6

4,5

Д

7-жума

Тема8. Кыймыл жасоонун физиологиялык негиздери

1.Эрк менен башкарылган кыймылды түшүдүр?

2.Эрк менен эрксиз башкарылган кыймылдарды классификацияла?

2

0,6

3,4

Таб.

8-жума

Тема 9. : Мектеп жашындагы балдардын дем алуусунун,кан айлануусунун,зат алмашуунун өзгөчөлүгү

1.Мектеп жашындагы балдардын дем алуусунун өзгөчөлүгүн айт

1Мектеп жашындагы баладардын дем алуусуну найрымасын далилдеп айт?.

2

0,6

4,5

таб

8-жума

Тема 10.

Организмдин өрчүшүнө айлана чөйрөнүн жана тукум куучулук таасири.

1..Медактар жана реторданттар айрымасы эмнеде?.2.Тукум куучулуктун белгилерин анализде?

2

0.6

2,3

ш

9-жума

Тема 11.

Мектеп жашындагы балдардагы

нейроэндокриндик өзгөрүлөрү

.

Тек.сур.1Мектеп жашындагы балдардагы нейроэндокриндик өзгөрүүлөр кайсы жашта башталат?

2..Кыздардагы жана балдардагы эндокриндик өзгөрүүлөрдү анализдеп түшүндүр?

4

0.6

1,2

Д,МШ

9-жума

24

7

1-модулдунжый.

11

24

7

8-жума

2модуль

Тема 12. Мектеп жашындагы балдардын организминдеги фунционалдык мүмкүнчүлүктөр

1.Булчуёдун күчүн кантип өлчөйт? 2.Булчуёдун тонусун аныкта?

4

1.1,8

2,3

Таб

10-жума

Тема 13. Орто жана жогорку класстагы мектеп окуучуларынын физиологиялык өзгөчүлүгү жана анын кү ч келтирүүгө ыңгайланышы.

1. балдардын денесинин өсүшүнүн курактык өзгөрүшүнүн айрымасы кандай?.2.Өрчүүнүн негизги этаптарын классификацияла?

4

1.1,

4,5

Д

10-жума

Тема 14 . Организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жана дене тарбия жүктөмдөрүнө ыңгайланышы

1. Организмдин ыёгайланынын белгилери кайсылар? 2.ыёгайлануунун критерийлерин ата?

4

1.1

2,3

Д

11-жума

Тема 15. Физикалык көнүгүүлөрдүн учурдагы классификациясы

.1. Анаэробдук алмашуу схемасын чий?.

Алактаттык жана лактаттык резервди салыштыр?.

4

1.1

3,4

үсүрөт

12-жума

Тема 16 Стандарттык циклдик жана ациклдик кыймылдардын физиологиялык мүнөздөмөсү

.1.Физикалык ишке жөндөмдүүлүктүн резервдерин баяндап бер?.

2 . Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулукка мисал келтир?

4

1.1

2,4

Д

13-жума

Тема 17 Стандарттык эмес кыймылдардын физиологиялык мүнөзү

1. Чарчоонун биринчилик, экингчилик жана үчүнчүлүк белгилери ажырат?.

2. Организмде АТФдин өзгөрүшү далилде?

3..Гипоксемия..Мотордук жана вегетативдик нерв системасынын өзгөрүшүн

4

1.1

5.6

Т

14-жума

Жыйынтыгы2-модуль

2-модуль

24

7

8

24

7

15

Студенттердин өз алдынча

№

Тап. темалары

СӨИ тапшырмалар

Саат. саны

Тек.фор.

балл

Адаб.

Тап..мөөт.

Модуль 1

1.

Тема 1.Старт алдындагы абал

Старт алдындагы абалдын формаларын анализдеп бер?

5

д

1,7

1,2,3

2-жума

2.

Тема2.Дене тарбия жүктөмдөрүнө организдин фун.өзгөрүшү

Дене тарбия жүктөмдөрүндө организмдин өзгөрүшүнүн планын иштеп чык?

5

План.иш.чык

2

3,.5

3-жума

3

Тема 3 с порт иш аракетинде организмдин

физиологиялык м үнө зд ө м ө с үн

Спорт иш аракетинде организмдин

физиологиялык м үнө зд ө м ө с үн жаз?

5

Док.

2

3,2,6.

4-5жума

4

Тема 4. Спортсмендердин чарчоосунун физиологиялык

мүнөздөмөзү

Чарчоонун себептерин аныктап иштеп чык?

6

Док.

2

3,2,4

6-7жума

22

8

7-жума

2модуль

5

Тема №5 Ар түрдүү спорттун түрлөрүндөгү чарчоо.

Ар түрдүү спорттун түрлөрүндөгү чарчоо себептерин түшүндүр?.

4

Док.

1.3

2,4

9-жума

6

Тема № 6 1.Суу-туздун баласынын калыбына келиши.

Суу-туздун баласынын калыбына келишинин таблицасын түз?

4

таблица

1.3

3,1

10--жума

7

Тема № 7 .Калыбына келүүдөгү медико-биологиялык процесстин өзгөчөлүгү.

медико-биологиялык процесстин өзгөчөлүгүн салыштыр?.

4

схема

1.3

11-жума

Тема №8 Чарчоонун аныктамасы жана өнүгүүсүнүн физиологиялык механизмдери

Чарчоонун физиологиялык механизмдеринин схемасын түз?

4

схема

1.3

12-13-жума

Тема №9 .Туруктуу жана мезгилдүү калыбына келтирүүчү иш-чаралар.

калыбына келтирүүчү иш-чаралар иштеп чык?

4

план

1.3

14--жума

Тема № 10 ..Калыбына келүүгө анализ берүү.

..Калыбына келүүгө анализ берүнүн табилицасын иштеп чык?.

3

Таб.

1.3

15-жума

23

8

15-жума

9 .Дисциплинанын окуу- методикалык жактан камсыздалышы:

Негизги адабияттар:

1. Физиология человека. Общая, спортивная, возрастная: Учебник для высших учебных заведений физической культуры ү А.С. Солодков и Е.Б. Сологуб. - М.: «Терра-Спорт», 2001. – 510 с.

2. Физиология человека: Учебник для высших учебных заведений үПод ред. Б.И. Ткаченко, В.Ф. Пятина. СПб., 1996. – 423 с.

3. Возрастная физиология: Учебное пособие для студентов вузов физической культуры үЮ.А. Ермолаев. М., 2001. – 444 с.

4. Мелвин Уильямс. Эргогенные средства в системе спортивной подготовки. Киев, 1997. – С. 250.

Кошумча адабияттар :

1. Мелвин Уильямс. Эргогенные средства в системе спортивной подготовки. Киев, 1997. – С. 250.

2. Физиология мышечной деятельности: Учебник для институтов физической культуры үПод ред. Я.М.Коца. М.: ФиС., 1982. – С. 361-392, 412-420.

3. Дубровский В.М. Спортивная медицина. М., 1999. – С. 341-382.

4. Физиология человека: в 4-х томах үПод ред. Р. Шмидта и Г. Тевса., М.: Мир. - Т.1, 2, 1985. – Т. 3, 4, 1986.

10 . Баалар боюнча маалымат (упайлардын таблицасы)

Рейтинг (упайлар)

Баанын тамгалык түрү

Баанын сандык эквиваленти

Салттуу системадагы баа

87 – 100

А

4,0

эң жакшы

80 – 86

В

3,33

жакшы

74 – 79

С

3,0

68 -73

Д

2,33

канааттандырарлык

61 – 67

Е

2,0

31-60

FX

0

канааттандырарлык эмес

Упайларды коюу саясаты

(Упайларды топтоо картасына - студент лекцияга, семинардык, лабораториялык сабактарга, СӨАИге, аралык жана жыйынтык текшерүүгө картада көрсөтүлгөн упайларды эмне үчүн ала турганына түшүндүрмө берүү.)

Упайларды топтоонун картасына карап, студент сабактардын бардык түрлөрү боюнча упайларды топтой алат. Лекцияда жана семинардык сабактарда (эмне үчүн упай аларын көрсөтүү керек) лекциядагы материалды,кошумча суроолорго жооп бергендиги __1-5______ үчүн, лабораториялык сабактарда _схема,таблица чийип түшүндүргөндүгү__1-7_____ үчүн; СӨАИ үчүн _тапшырмаларын так аткарса__.8________; аралык текшерүү үчүн – максимум 10 упай Курстун негизги проблемаларын жана аларды чечүүнүн жолдорун түшүнүшү.курстун материалын толук билгендиги үчүн_ максимум 40 упай .

11 . Темалар жана текшерүүнүн формалары боюнча суроолор менен тапшырмалардын тизмеси (текшерүүнүн бардык түрлөрү боюнча суроолор, тапшырмалар, тестер, рефераттын, текшерүү иштеринин ж.б. темалары)

Тапшырмалар, суроолор, тесттер(модулдарга бөлүнгөн)

Модуль1. тапшырмалар

Тема1. Жылуулукту жөнгө салуу.

1.жылуулукту ж өнгө салуунун мааниси н ачып көрсөт.

2. балдардагы жылуулукту жөнгө салуунун жолдору системалаштыр.

3.Кыймылды башкаруунун жалпы схемасы чий.

4..Скелет булчуңунун түзүлүшү, касиети жана кызматын ачып көрсөт? .

Тема 2. Тери жана анын кызматы.

1.Кыймылды башкаруунун жалпы схемасы чий.

2.Скелет булчуңунун түзүлүшү, касиети жана кызматын ачып көрсөт .

3 Энергетикалык критерия,.Биомеханикалык критерия,дене сапатынын критериясы айрымасын түшүндүр.

4. кыймылдын бирдиги,кыймылдын бирдигинин синхрондуулугун баяндап бер.

Тема 3 . Дене тарбиянын физиологиялык негиздери

1.Кыймылды башкаруунун жалпы схемасын чий.

2.Скелет булчуңунун түзүлүшү, касиети жана кызматын айтып бер.

3.Кыймылдын маанисин түшүндүр. 4.кыймыл аракеттин методдорун,.

негизги изилдөөчү методдорду салыштыр.

Тема 4. Дүүлүктүргүчтөр жана дүүлүккүчтүк

1 .Эмоциянын биологиялык жактан жөнгө салынышын ачып айтып бер.

2..Эмоционалдык стресстинайда болушун санап бер.

3.. Дистресс деген эмне. Организмдин циклдик көнүгүүлөргө туруктуулугун

Далилде.

Тема 5. . КЫЙМЫЛДАТКЫЧ АППАРАТТЫН ФИЗИОЛОГИЯСЫ

.1.Кыймылдаткыч аппараттын түзүлүшүнүн схемасын чий.

2.Кыймылдын критерийлерин ата.

3 .Кыймылдаткыч аппараттын бөлүктөрүнүн айрымасын тап.

Тема 6. Б УЛЧуҢ ИШтЕРИНИН ТҮРЛӨРҮ булчундун чарчашы ,булчундун саны,булчундун иштөө механизми

1.булчуёдарды классификацияла?

2.жазылгыч жана бүктүргүч булчуёдардын айрымасын түшүндүр?

Тема 7 Спорттук машыгуу жөнүндө түшүнүк

1Дене сапатынын критерийлерин аныкта.

2Машыккандыктын физиологиялык көрсөткүчтөрүачып көрсөт.

3.Стандарттык жана стандарттык эмес жумуштардын айрымасы эмнеде?

Тем8 : Кыймыл жасоонун физиологиялык негиздери

1.Эрк менен башкарылган кыймылды түшүдүр?

2.Эрк менен эрксиз башкарылган кыймылдарды классификацияла?

Тема 9. : Мектеп жашындагы балдардын дем алуусунун,кан айлануусунун,зат алмашуунун

өзгөчөлүгү

1.Кандын көлөмүн түшүндүр.

2.Мектеп жашындагы баладардын дем алуусунунуу найрымасын далилдеп айт.

Тема 10. Организмдин рчүшүнө айлана чөйрөнүн жана тукум куучулук таасири

1.Жүрөк кан тамыр системасынын өзгөрүшүнүн механизин түшүндүр.

2.Кыймылдаткыч аппараттын өзгөрүшүн системалаштыр.

Тема11 Мектеп жашындагы балдардагы

нейроэндокриндик өзгөрүлөрү

1

1.Суу-туздун баласынын калыбына келиши баяндап бер.

2Ишке жөндөмдүүлүктүн фазаларын ажырат.

3.Туруктуу жана мезгилдүү калыбына келтирүүчү иш – чараларды иштеп чык.

4.Суу-туздун баласынын калыбына келишин ачып көрсөт.

Тема12

Мектеп жашындагы балдардын организминдеги фунционалдык мүмкүнчүлүктөр

1.Ар түрдүү курактагы спортсмендин билдирүүнү иштеп чыгышынын физиологиялык өзгөчөлүктөрүн түшүндүр.

2.Тактикалык ой жүгүртүүнүн схемасын түз.

Тема 13 Мектеп окуучуларынын физиологиялык өзгөчүлүгү жана анын кү ч келтирүүгө ыңгайланышы. Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулуктун айрымасын көрсүт.

1.Ар түрдүү кубаттуулуктагы ишке жөндөмдүүлүктүн функционалдык резервдерин баянда.

2.Булчуё иштериндеги висцералдык системалардагы өзгөрүүлөрдү ачып көрсөт .

Тема14 Организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жана дене тарбия үнө ыңгайланышы

1.Организмдин резервдик мүмкүнчүлүгү жөнүндө түшүнүктү анализде

2.Дене тарбия жүктөмдөрүнө организмдин кыска жана узак мөөнөттө ыёгайланышуусун ажырат.

3.Ыёгайлануудагы организмдин функцияларынын динамикасы жана анын стадиялары салыштыр.

Тема15. Физикалык көнүгүүлөрдүн учурдагы классификациясы

1. Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулуктун айрымасын баянда.Стабилдүү ишке жөндөмдүүлүк жана туруксуз ишке жөндөмдүүлүктү айрыман тап .

2. Анаэробдук алмашуу.Алактаттык жана лактаттык резервдердижалпыла.

Тема 16 Стандарттык циклдик жана ациклдик кыймылдардын физиологиялык мүнөздөмөсү

.

1.Спортсмендердин физикалык ишке жөндөмдүүлүктөрүнүн кыйыр жана түз көрсөткүчтөрүн системалаштыр.

2.Физикалык ишке жөндөмдүүлүктү тестирлөөнүн принциптери жана методдорун карап чык.

3.Физикалык ишке жөндөмдүүлүктүн резервдерин системалаштыр. Максималдык жана субмаксималдык кубаттуулуктун планын иштеп чык.

Тема 17 Стандарттык эмес кыймылдардын физиологиялык мүнөзү

1.Чарчоонун аныктамасынын жана өнүгүүсүнүн физиологиялык механизмдеринен далилде.

2.Чарчоонун факторлору. .Чарчоонун субьективдик жана обьективдүү себептерин классификацияла.

.

:

1- модулдун суроолору

1. Жылуулукту жөнгө салуу. Пойкилотермия, гомойтермия жана жылуулукту жөнгө салуу жөнүндө түшүнүк. Жылуулук айланууну жөнгө салуунун мааниси. Адамдын денесинин температурасы. Дененин туруктуу температурасын сактоонун жолдору. Жылуулукту кыймылдап жүрүп жөнгө салуу. Жылуулукту химиялык жөнгө салуу. Жылуулук алмашууну жөнгө салуу. Булчуёдук жумуштарда жылуулуктун жөнгө салынышы.

2. Кыймылдаткыч аппараттын физиологиясы. Кыймылдын мааниси. Кыймылдаткыч аппараттын түзүлүшү. Кыймылдаткыч бирдик жөнүндө түшүнүк. Мотонейрон. Ылдам жана жай кыймылдаткыч бирдик.

3. Скелет булчуёунун түзүлүшү, касиети жана кызматы. Булчуё талчасы. Кызыл жана ак булчуёдар. Нерв талчасы. Скелет булчуёунун нервдешүүсү.

4.Дүүлүгүүнүн нервден булчуёга өтүшү. Ацетилхолиндин булчуёга таасири. Булчуёдун негизги кызматы. Скелет, жүрөк жана жылма булчуёдарынын касиеттери постсинаптикалык мембраналардын түзүлүшү.

5 . Булчуёдун жыйрылуу режимдери жана механизмдери. Булчуё талчаларынын жыйрылышы. Булчуёдун дүүлүгүү ылдамдыгы. Тетанустук жыйрылуу. Булчуёдун кыскарышы. Булчуёдун чыёалышы. Булчуёдун жыйрылышынын түрлөрү. Булчуёдун күчү. Булчуёдун механикалык жумушу. Булчуёдун чарчашы.

6 . Булчуёдун тонусу. Дененин абалдарынын рефлекстери. Скелет булчуёдарынын тонусу. Статикалык жана статокинетикалык рефлекс. Проприорецепторлор, вестибулярдык, көрүү жана тери анализаторлор.

7 Булчуё иштериндеги гормондордун ролу. Адреналин жана норадреналин-катехолашендер. Гипофиз гормонун туз-суу алмашууну жөнгө салышы. Булчуёдук жумуштардагы калкан, уйку жана жыныс бездеринин иш аракеттери.

.2- модулдун сурооолору

1.Жеке спорттун физиологиясы. Энергетикалык критерия. Биомеханикалык критерия. Дене сапатынын критериясы. Дене тарбия көнүгүүлөрүнүн классификациясы. Стереотиптик кыймылдар.

2.Дененин сапаттык өсүшүнүн закон ченемдүүлүгү жана физиологиялык механизми. Булчуёдун күчү. Нерв импульстарынын согушунун жогорулашы. Кыймылдын бирдиги. Кыймылдын бирдигинин синхрондуулугу. Булчуё булаларынын биохимиялык морфологиялык функционалдык өзгөчөлүгү. Булчуё булалардын составы. Нерв импульстарынын тездиги. Психофизиологиялык механизми. Күчтүн өсүшүнө андрогендик таасири. Максималдык булчуё күчү.

3.Кыймыл аракеттин калыптанышынын закон ченемдүүлүгү жана физиологиялык механизми. Кыймыл аракеттин методдору. Негизги изилдөөчү методдор. Тензометрия, динамометрия, гониометрия, циклография. Электрофизиологиялык метод: электроэнцефалография, электромиография, Н-рентгенография. Гиперолизация. Концентрация. Автоматизация. Кайталануу байланыш. Кошумча информация. Тактикалык ой жүгүртүүнүн навыктары.

4.Машыккандыктын физиологиялык негиздери. Адаптация процесси. Жалпы педагогикалык принциптер. Машыгуунун спецификалык принциптер. Суперкомплексация кубулушу.

5.Спортсмендердин даярдыгы функционалдык текшерүү. Оперативдик текшерүү. Баскычтуу текшерүү. Медициналык жактан тереёирээк текшерүү. Стандарттык жүктөмдөрү. Чектелген жүктөмдөрү. БНС иш аракети. Аэробдук мүмкүнчүлүгү. Кыйыр көрсөткүчтөр. Анаэробдук көрсөткүчтөр. Кандын көлөмү. Энергиянын чыгымдалышы.

6.Сырткы чөйрөнүн өзгөчө шарттарында спортсмендердин ишке жөндөмдүүлүгү. Гипертермия. Дегидратация. Гипобария. Гипоксия.

7 . Мектептердеги дене тарбия сабагынын физиологиялык өзгөчөлүгү. Жүрөктүн жыйрылышы, кандын басымынын деёгээли, кычкылтекти талап кылуусу. Организмдин биоэнергетикалык жоготуусу. Дене-тарбия көнүгүүлөрүнүн интенсивдүүлүгү. Дене тарбия көнүгүүлөрдүн узактыгы. Дене тарбия көнүгүүлөрүнүн ортосундагы интервал. Дене тарбия көнүгүүлөрүнүн кайталанышынын саны.

8.Дене тарбия сабагы окуучулардын функционалдык өсүшүнө, ден соолугуна, ишмердүүлүгүнө таасир этиши.Машыгуунун эффекти. Кумулятивдик эффекти. Дене тарбия көнүгүүлөрүнүн узактыгы. Гипогинезия – зат алмашуунун бурулушу. Кыймыл аракеттик жетиштүүлүгү. Калктын ден соолугун сактоо жана калыбына келтирүү.

9.Улгайган адамдардын организмдеги физиологиялык өзгөчөлүктөрү жана жүктөмдөргө ыёгайланышы.Улгайлуунун колоиндно-химиялык теориясы. Аутоинтоксикация. Соматикалык клеткалардын теориясы. Жашоонун максималдык узактыгы. Инволюция процесси. Организмдин ички чөйрөсүнүн туруктуулугу - голиостазис.

10.Кыймыл аракет аппаратынын, вегетативдик жана сенсордук системалардын курактык өзгөчөлүгү. Атеросклероздун пайда болушу. Остеохондроз жана радикулит. Кандын морфологиялык составы. Зат алмашуунун жаш өзгөчөлүгүнө жараша өзгөрүшү. Көздүн аккомодациясынын курактык динамикасы. Баш мээнин электрдик активдүүлүгү.

11..Ар түрдүү курактагы спортсмендин билдирүүнү иштеп чыгышынын физиологиялык өзгөчөлүктөрү.Тактикалык ой жүгүртүү. 9-12 жашка чейин мээнин кыртышынын нейрондорунун байланышы. 10-13 жашка чейинки сенситивдик мезгил. Афференттик синтез. Жооп кайтаруу иш аракетинин программасы. Верболдык компонент.

12.Кабыл алуу процессинин физиологиялык негиздери. Угуу сенсордук системасы. Идеалдык булчуё балансы. Информацияны кабыл алуу, иштеп чыгуу, сактоо. Сенсордук системалардын биринчилик, экинчилик, үчүнчүлүк чоё жарым шардын кыртышы менен байланышы. Кыртыштын алдыёкы бөлүгүнүн – кыймыл аракетти башкарышы. Экстрополяция – күтүлбөгөн шарттагы тактикалык комбинация.

13.Ар түрдүү курактагы спортсмендердин функционалдык асимметриясы. Мотордук асимметрия. Сенсордук асимметрия. Психикалык асимметрия. Функционалдык асимметрия. Психосенсордук процесс. Оор атлетикадагы спортсмендердин кыймыл аракет аппаратынын асимметриясы.

14.Спортсмендердин жекече типологиялык өзгөчөлүктөрүнүн физиологиялык негиздери жана онтогенезде өрчүшү.. Адамдар жана жаныбарлар үчүн жалпы 4 негизги тип (Ж.Н.И.А.) 4 темперамент (460-312 г.б.э.ч.). Күчтүү тип теё салмактуу эмес (холерик, сангвиник, флегматик, меланхолик). Балдарда сүйлөө речинин өрчүү мезгили 2-3 жаштан баштап. 7-10 жаш балдардын нерв системасынын өзгөчөлүгү. 5-7 жаштагы балдардын нерв системасынын өзгөчөлүгү.

15.Организмдин өрчүшүнө айлана чөйрөнүн жана тукум куучулуктун таасири. Тукум куучулуктун таасирдик деёгээлин аныктоо. Эгиздик метод.

16. Жекече жана группалык маанидеги акселерация. Кишинин организминин орфофункционалдык өзгөрүшүнө тукум куучулуктун таасири. Жыныстык өрчүүнүн упайын аныктоо.

17.Балдарда сүйлөө речинин өрчүү мезгили 2-3 жаштан баштап. 7-10 жаш балдардын нерв системасынын өзгөчөлүгү. 5-7 жаштагы балдардын нерв системасынын өзгөчөлүгү.

Рефераттын темалары.

1. Булчуёдун кыскарышы. Булчуёдун чыёалышы. Булчуёдун жыйрылышынын түрлөрү. Булчуёдун күчү. Булчуёдун механикалык жумушу. Булчуёдун чарчашы.

2 . Булчуёдун тонусу. Дененин абалдарынын рефлекстери. Скелет булчуёдарынын тонусу. Статикалык жана статокинетикалык рефлекс.

3 Булчуё иштериндеги гормондордун ролу. Адреналин жана норадреналин-катехолашендер.

4 Проприорецепторлор, вестибулярдык, көрүү жана тери анализаторлор

5 Булчуёдун жыйрылуу режимдери жана механизмдери

6 Проприорецепторлор, вестибулярдык, көрүү жана тери анализаторлор.

7 Организмдин өрчүшүнө айлана чөйрөнүн жана тукум куучулуктун таасири.

8 Спортсмендердин жекече типологиялык өзгөчөлүктөрүнүн

9Кыймыл аракет аппаратынын, вегетативдик жана сенсордук системалардын курактык өзгөчөлүгү.

10 Гипофиз гормонун туз-суу алмашууну жөнгө салышы.

11 Булчуёдук жумуштардагы калкан, уйку жана жыныс бездеринин

12Скелет булчуёдарынын тонусу. Статикалык жана статокинетикалык рефлекс

13Дене тарбия сабагы окуучулардын функционалдык өсүшүнө, ден соолугуна, ишмердүүлүгүнө таасир этиши

14 Машыгуунун спецификалык принциптер. Суперкомплексация кубулушу

15 Улгайган адамдардын организмдеги физиологиялык өзгөчөлүктөрү жана жүктөмдөргө ыёгайланышы.